Kỳ lân công nghệ thoái trào

BeReal, mạng xã hội nổi tiếng như một giải pháp thay thế Instagram, gần đây đã huy động được tiền, cộc mốc quan trọng cho sự thành công của các startup. BeReal có tất cả yếu tố để trở thành startup nổi tiếng, giống Snapchat hay Pinterest trước đó, theo Washington Post.

Tuy nhiên, khi một báo cáo về định giá các startup được công bố gần đây, BeReal chỉ đạt mức định giá 600 triệu USD, kém xa so với con số 1 tỷ USD, cột mốc để biến một startup trở thành kỳ lân.

Việc trở thành một kỳ lân giúp ích rất nhiều cho các startup trong việc thu hút người tài cũng như các khoản đầu tư. Nhiều startup như Airbnb hay Uber đã làm rung chuyển các ngành công nghiệp mà họ theo đuổi khi trở thành kỳ lân. Dù vậy, những gì đang xảy ra với BeReal đại diện cho cuộc sống mới của các startup ở Thung lũng Silicon.

Số lượng kỳ lân công nghệ sụt giảm

Theo dữ liệu từ CB Insight, số lượng kỳ lân mới xuất hiện trong quý III là 25, trong khi con số cùng kỳ năm trước nhiều gấp 5 lần. Các nhà đầu tư cho rằng sự sụt giảm này là cần thiết để mọi người có thể chậm lại trong môi trường kinh tế vĩ mô bất ổn hiện tại.

Khi lãi suất tăng và những lo ngại về suy thoái kinh tế toàn cầu xuất hiện, các công ty công nghệ lớn và nhỏ đang giảm tốc độ tuyển dụng và cắt giảm các khoản đầu tư mới. Giá cổ phiếu của các công ty công nghệ, vốn đã tăng đều đặn trong thập kỷ qua, cuối cùng đã giảm trở lại mặt đất. Nasdaq 100, một chỉ số đại diện cho các công ty công nghệ lớn nhất, đã giảm 30% trong năm nay.

Trong khi đó, các nhà đầu tư vẫn chưa tìm ra sự đổi mới công nghệ lớn tiếp theo để thay đổi cuộc sống con người. Về lý thuyết, các kỳ lân đại diện cho những ý tưởng đột phá sẽ giúp thế giới đạt được những điều lớn lao tiếp theo, nhưng tiền điện tử, Web3 và thực tế ảo vẫn chưa thành công mặc dù hàng tỷ USD đã được đổ vào các thị trường này.

Các nhà đầu tư thành công một thời bao gồm công ty liên doanh Andreessen Horowitz, công ty đã đầu tư vào vòng cấp vốn đầu tiên của BeReal, đã cắt bớt các khoản đầu tư của họ. Theo công ty nghiên cứu vốn mạo hiểm PitchBook Data, lượng vốn đầu tư mạo hiểm đổ vào giai đoạn cuối của các công ty khởi nghiệp đã giảm gần 50% trong quý III so với quý II. Điều này khiến một số startup đang chuẩn bị cho sự thay đổi văn hóa sang chế độ sinh tồn.

Giới đầu tư thận trọng với mức định giá của các kỳ lân

Hơn một thập kỷ trước, các kỳ lân đã trở thành một dấu ấn thành công được nhiều startup hướng tới ở Thung lũng Silicon. Các nhà đầu tư đồng ý cam kết tài trợ một số tiền nhất định cho một công ty khởi nghiệp để để đổi lấy cổ phần trong công ty, với kỳ vọng rằng cuối cùng công ty sẽ niêm yết cổ phiếu hoặc được mua lại.

Việc định giá được tính bằng số tiền mà một nhà đầu tư trả cho một cổ phần - ví dụ: 10% cổ phần ở mức 100 triệu USD sẽ định giá một startup ở mức 1 tỷ USD. Tuy nhiên, giá trị đó chỉ nằm trên giấy tờ và không có gì đảm bảo rằng công ty sẽ có giá trị như vậy.

Thuật ngữ “kỳ lân” được nhà đầu tư mạo hiểm Aileen Lee sử dụng vào năm 2013 nhằm biểu thị thực tế rằng một công ty khởi nghiệp vượt qua ngưỡng đó là cực kỳ hiếm. Không có khái niệm nào khác thể hiện rõ tư duy kỳ diệu đã thúc đẩy việc định giá cao ngất trời không dựa trên doanh thu hoặc lợi nhuận thực tế mà chỉ đơn giản dựa trên khả năng tiếp tục phát triển của công ty bằng thuật ngữ “kỳ lân”.

Thị trường chứng khoán vẫn đang gặp khó khăn sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, và những người sáng lập startup ngày càng muốn giữ cho doanh nghiệp của mình ở hình thức tư nhân càng lâu càng tốt thay vì niêm yết trên các sàn chứng khoán.

Nhiều công ty trong số đó không bao giờ đáp ứng được những kỳ vọng mà giới đầu tư và nhà phân tích đặt ra cho họ. Có thời điểm, công ty chia sẻ văn phòng WeWork được các nhà đầu tư định giá lên tới 49 tỷ USD, nhưng giờ đây nó được giao dịch công khai trên thị trường chứng khoán với mức định giá chưa đến 2 tỷ USD.

Các kỳ lân sa thải nhân sự, cắt giảm chi phí để hướng tới mục tiêu về tăng trưởng lợi nhuận

Tuy nhiên, khái niệm về kỳ lân đã trở thành một khái niệm lâu dài ở Thung lũng Silicon và các công ty có thể được định giá cao đã thu hút những nhân viên và nhà đầu tư giỏi nhất. Các quỹ đầu tư mạo hiểm, vốn đầu tư tiền vào những startup non trẻ với hy vọng thu được những phần thưởng lớn trong tương lai, trong lịch sử đã thu được lợi nhuận lớn nhất chỉ từ một số ít trong số rất nhiều công ty mà họ đầu tư.

Tâm lý tăng trưởng bằng mọi giá đã giúp các công ty bao gồm Facebook, Google và Amazon trở thành những công ty thống trị như ngày nay. Trong nhiều năm, những công ty đó chấp nhận thua lỗ, tái đầu tư thu nhập vào hoạt động kinh doanh của họ. Cuối cùng, họ đã trở thành các công ty có giá trị nhất trên thế giới, biến những nhà đầu tư ban đầu gắn bó với họ thành tỷ phú.

Theo CB Insights, vào năm 2021, các công ty kỳ lân được thành lập với tốc độ hơn hai công ty mỗi ngày, qua đó biến khái niệm “kỳ lân” trở nên cực kỳ phổ biến trên toàn cầu.

Tuy nhiên, khi lãi suất tăng để ngăn chặn lạm phát vào năm 2022, các nhà đầu tư lớn như quỹ hưu trí và quỹ đầu tư chủ quyền đã chọn cách đột ngột rời thị trường vốn mạo hiểm để tập trung vào các khoản đầu tư dài hạn và ít rủi ro hơn, Kyle Stanford, nhà phân tích cấp cao của PitchBook, cho biết.

Một số kỳ lân hiện tại đã phải sa thải nhân viên, trong khi những kỳ lân khác đã bị mua lại trong đợt bán tháo. Brex, một công ty công nghệ tài chính đã huy động vốn vào tháng 1 với mức định giá hơn 12 tỷ USD, đã sa thải 11% nhân viên của mình trong tháng này. BlockFi, được định giá 4,5 tỷ USD, đã được mua lại bởi FTX, một công ty tiền điện tử khác, với giá 240 triệu USD.

Bird, công ty khởi nghiệp xe máy điện, từng được định giá 2,85 tỷ USD khi các nhà đầu tư đổ tiền vào các công ty bắt chước mô hình của Uber để cách mạng hóa ngành giao thông vận tải. Bird đã lên sàn vào năm 2021 và hiện chỉ được định giá ở mức 89 triệu USD.

Bong bóng kỳ lân

Một trong những tác động lớn nhất có thể ảnh hưởng đến người tiêu dùng là tăng giá. Các startup công nghệ từ lâu đã trợ giá để giúp đảm bảo tăng trưởng nhanh hơn. Cách làm này hiện đã không còn phù hợp và ít được sử dụng. Nhiều người tiêu dùng giờ đây đã quen với mức phí giao hàng thực phẩm thấp hoặc miễn phí đối với một số dịch vụ.

Dù vậy, vẫn có những ngoại lệ xuất hiện. Các startup về trí tuệ nhân tạo đang thu hút rất nhiều sự quan tâm và nguồn vốn tài trợ nhờ sức mạnh của một số đột phá công nghệ trong lĩnh vực này. Stability AI, công ty đã phát hành ra công chúng phần mềm có thể tạo ra những hình ảnh phức tạp từ những lời nhắc bằng văn bản đơn giản, đã huy động được hơn 100 triệu USD, qua đó được định giá 1 tỷ USD, theo Bloomberg News.

Người sáng lập WeWork, Adam Neumann, người đã trở thành biểu tượng của sự cường điệu vô căn cứ ở Thung lũng Silicon, gần đây đã thu được khoản đầu tư 350 triệu USD và giúp startup công nghệ bất động sản mới của mình đạt mức định giá 1 tỷ USD.

Trong cuốn sách năm 2022 của mình, Mallaby đã cảnh báo về bong bóng kỳ lân bắt đầu hình thành vào năm 2016 khi những người mới tham gia đầu tư giai đoạn cuối bắt đầu ký những tấm séc có giá trị khổng lồ. Ông nói, những người sáng lập công ty khởi nghiệp được đối xử như “hoàng đế” với rất ít sự giám sát.

Touraj Parang, cố vấn tại Pear VC và là tác giả của cuốn sách hướng dẫn khởi nghiệp Exit Path, cũng cho biết sự sụt giảm số lượng kỳ lân hiện tại là điều hợp lý và cho thấy rằng các công ty khởi nghiệp có khả năng huy động vốn có thể sẽ phải làm như vậy với mức định giá thấp hơn so với các vòng gọi vốn trước đây.