Giá dầu âm đánh sập phần mềm giao dịch, một nhà đầu tư lỗ 9 triệu USD trong một ngày

Ông Syed Shah ở Toronto, Canada thường giao dịch cổ phiếu và tiền tệ thông qua tài khoản mở tại công ty Interactive Brokers. Tuy nhiên vào ngày 20/4/2020 khi giá dầu thô xuống thấp kỉ lục, ông Syed không kìm nổi lòng tham nên đã lao vào bắt đáy.

Đầu tiên ông bỏ ra 2.400 USD để mua hợp đồng tương lai (HĐTL) dầu WTI giao tháng 5 với giá 3,3 USD/thùng. Sau đó ông mua tiếp với giá 0,5 USD/thùng. Khi màn hình hiển thị giá lao xuống còn 0,01 USD/thùng, ông lại mua tiếp 212 hợp đồng.

Ông không hề biết rằng hệ thống của Interactive Brokers đã gặp sự cố và không thể hiển thị dấu âm khi giá dầu giảm xuống dưới 0. Lúc màn hình của ông cho biết giá dầu là 0,01 USD/thùng, giá giao dịch thực tế đang là khoảng -3,7 USD/thùng.

Sau đó giá dầu tiếp tục cắm đầu xuống -37,63 USD/thùng nhưng hệ thống Interactive Brokers của ông không hề hiển thị số âm.

Đầu phiên giao dịch, ông Syed có 77.000 USD trong tài khoản. Đến đêm, ông nhận được thông báo mình đang nợ công ty môi giới 9 triệu USD. "Tôi thật sự sốc, tôi sợ rằng tất cả nhà cửa, tài sản của tôi sẽ bị đem đi", ông Syed trả lời Bloomberg qua điện thoại.

Thực ra trong ngày 20/4 định mệnh đó, nhà đầu tư nào mua HĐTL dầu thô cũng lỗ nặng, bất kể sử dụng dịch vụ của công ty môi giới nào nhưng Interactive Brokers khác biệt ở chỗ nó khiến cho khách hàng nghĩ rằng giá dầu đang dương trong khi thực tế giá đang âm.

Vấn đề càng thêm trầm trọng khi hiện tượng giá dầu âm khiến cho công thức tính giá trị kí quĩ (margin) của Interactive Brokers bị sai, đây là lí do chính khiến cho ông Syed thua lỗ tới 9 triệu USD.

Được báo trước nhưng không kịp nâng cấp hệ thống, công ty cam kết bồi thường

Ông Thomas Peterffy – tỉ phú 75 tuổi, Chủ tịch và Sáng lập viên của Interactive Brokers cho biết việc giá dầu giảm xuống 0 đã để lộ ra những sai sót trong phần mềm của công ty ông. "Đây là một lỗi lầm trị giá 113 triệu USD của chúng tôi", ông Peterffy nói.

Vị Chủ tịch của Interactive Brokers cũng khẳng định các khách hàng bị thua lỗ vì lỗi hệ thống sẽ được bồi thường đầy đủ. "Chúng tôi sẽ hoàn tiền toàn bộ số lỗ khi giá dầu xuống dưới 0 cho những khách hàng giữ hợp đồng tương lai dầu thô trong thời gian giá âm".

Một khách hàng khác của Interactive Brokers là Manfred Koller tại Đức cũng phát sinh nợ 110.000 USD vì lỗi không nhận diện giá âm của hệ thống giao dịch. Các bạn của anh cũng trắng tay chỉ trong vòng 20 phút.

Ngoài việc không hiển thị giá âm thực tế trên thị trường, hệ thống Interactive Brokers còn tính sai giá trị kí quĩ - một thước đo quan trọng để đảm bảo rằng nhà đầu tư không lỗ nhiều hơn số tiền có trong tài khoản.

Chẳng hạn với 212 hợp đồng tương lai dầu thô mà ông Syed Shah mua với giá 0,01 USD/thùng, Interactive Brokers chỉ yêu cầu kí quĩ 30 USD/hợp đồng. Có vẻ như Interactive Brokers cho rằng khi ông Syed mua với giá 0,01 USD/thùng thì số lỗ tối đa mà ông phải chịu chỉ là 0,01 USD/thùng. Trong thực tế, số lỗ có thể tăng gần như vô hạn khi giá giảm xuống dưới 0.

Để so sánh, nếu ông Syed đặt một lệnh mua tương tự tại công ty Intercontinental Exchange, giá trị kí quĩ trên mỗi hợp đồng sẽ phải là 6.930 USD – cao gấp 231 lần giá trị kí quí yêu cầu ở Interactive Brokers.

"Có vẻ như Interactive Brokers không biết rằng giá có thể giảm xuống dưới 0", ông Syed Shah nói.

Tuy nhiên trước đó 5 ngày, Tập đoàn CME Group – chủ sở hữu sàn giao dịch hàng hóa New York (NYMEX) đã gửi thông báo tới tất cả thành viên bù trừ của mình, đề nghị chạy thử hệ thống trong điều kiện giá giảm xuống âm.

"Những thành viên muốn thử nghiệm hệ thống với giá hợp đồng tương lai dầu thô xuống âm có thể tận dụng tính năng 'New Release' của CME", Sở giao dịch NYMEX nói.

Interactive Brokers đã nhận được thông báo này nhưng không kịp nâng cấp phần mềm của mình, Chủ tịch Peterffy cho biết.