Xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc có khả quan vào cuối năm?

Nửa đầu năm 2019 đầy bất lợi cho thủy sản xuất khẩu sang Trung Quốc

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP), trong 6 tháng đầu năm nay, xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc giảm nhẹ 2,3% xuống 572 triệu USD. Cá tra đã vượt tôm, chiếm tỉ trọng cao nhất trong xuất khẩu sang thị trường này với 44%, trong khi tôm chiếm 40%.

Nguyên nhân trước hết do Trung Quốc siết chặt kiểm soát thương mại mậu biên và kiểm tra an toàn thực phẩm.

Từ 1/5/2018 sau khi Hải quan Trung Quốc phụ trách việc kiểm soát an toàn thực phẩm đối với thủy hải sản xuất nhập khẩu, họ đã có 1 số động thái siết chặt thương mại nông thủy sản qua đường tiểu ngạch, thặt chặt kiểm tra an toàn thực phẩm đối với thủy sản xuất khẩu qua đường chính ngạch. 

Ảnh: Tạp Chí Tài Chính

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp nhỏ vốn quen xuất khẩu qua tiểu ngạch mà lại thiếu thông tin về những quy định xuất khẩu qua đường chính ngạch, dẫn đến bị bất ngờ, thụ động trước tình huống bị cấm xuất khẩu tiểu ngạch.

Ngoài ra, Hải quan Trung Quốc còn yêu cầu thủy hải sản xuất khẩu của Việt Nam phải nằm trong danh mục 120 loài đã được đánh giá và cho phép nhập khẩu vào Trung Quốc. 

Thủy sản nhập khẩu vào Trung Quốc phải có chứng nhận kiểm dịch, giấy C/O, bao bì đóng gói phải có tiếng Trung và tiếng Anh, phù hợp với tiêu chuẩn đóng gói của Trung Quốc…

Do vậy, có thể nhiều doanh nghiệp đã không nắm rõ những quy định này nên năm nay không đưa được hàng vào Trung Quốc.

Thứ hai, do khối lượng lớn tôm Ấn Độ, Ecuador được tạm nhập tái xuất qua Việt Nam sang Trung Quốc cũng khiến cho tôm của Việt Nam xuất khẩu chính ngạch sang thị trường này bị sụt giảm mạnh.

Thứ ba là, đồng nhân dân tệ liên tục bị phá giá cũng là yếu tố bất lợi đối với thủy sản xuất khẩu của Việt Nam.

Cuối cùng, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung được cho là cơ hội cho Việt Nam tăng xuất khẩu một số sản phẩm thủy sản sang hai thị trường lớn này để bù đắp thiếu hụt đặc biệt là những mặt hàng tôm, cá tra. 

Tuy nhiên, VASEP nhận định rằng rủi ro cũng đáng phải chú ý, vì đã có những nhận định cho rằng hàng thủy sản Trung Quốc sẽ được ghi sai nhãn thành xuất xứ Việt Nam để xuất khẩu sang Mỹ, ảnh hưởng đến uy tín sản phẩm của Việt Nam.

Điều này thậm chí có thể dẫn đến những động thái từ phía Mỹ bất lợi cho Việt Nam.

Trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ- Trung leo thang, khi hai bên áp mức thuế nhập khẩu cao với hàng hóa của nhau thì cả Mỹ và Trung Quốc đều nghi ngờ nhau nên họ sẽ đặt ra những hàng rào kỹ thuật gắt gao hơn với hàng Việt Nam khi xuất khẩu sang cả hai thị trường này. 

Đối với những sản phẩm thủy sản mà Trung Quốc và Việt Nam đều đang xuất khẩu sang Mỹ như tôm, cá ngừ, mực, bạch tuộc hay cá biển, Mỹ sẽ kiểm tra chặt chẽ hơn về xuất xứ từ Việt Nam, vì họ có thể nghi ngờ doanh nghiệp Trung Quốc sẽ "mượn" Việt Nam để lấy xuất xứ và xuất đi Mỹ. 

Bên cạnh đó, Việt Nam có thể trở thành điểm trung chuyển cho giao dịch thủy sản của 2 thị trường này, điều này rất ảnh hưởng đến uy tín và quan hệ thương mại giữa Việt Nam và hai thị trường lớn. 

Hiện nay có hơn 150 doanh nghiệp Việt Nam tham gia xuất khẩu thủy sản sang thị trường Trung Quốc, trong đó có khoảng 45 doanh nghiệp xuất khẩu cá tra, basa, và gần 50 doanh nghiệp xuất khẩu tôm, và một số doanh nghiệp hải sản. 

Một số lượng đáng kể doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc bị ảnh hưởng chắc chắn sẽ làm giảm doanh số thủy sản xuất khẩu nói chung, và sẽ tác động đến các thị trường khác trong khu vực vì chỉ cần nhu cầu giảm tại Trung Quốc có thể ảnh hưởng đến các nền kinh tế Đông Nam Á.

Nhu cầu thủy sản của Trung tăng trở lại?

Nhu cầu tiêu thụ thủy sản của Trung Quốc được dự báo là vẫn tiếp tục tăng đặc biệt chiến tranh Trung – Mỹ là cơ hội cho doanh nghiệp Việt tranh thủ một số thị phần tại thị trường này. 

Tuy nhiên, với thu nhập gia tăng người Trung Quốc ngày càng ưa chuộng sản phẩm chất lượng cao, đảm bảo an toàn thực phẩm, đạt tiêu chuẩn như xuất sang những thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản. 

Xu hướng giảm xuất khẩu chưa thể đảo chiều trong vài tháng tới vì chưa thể khắc phục ngay những khó khăn của thị trường. Hy vọng nhiều vào sự hồi phục vào quý cuối năm khi nhu cầu gia tăng, doanh nghiệp kịp điều chỉnh theo xu hướng thị trường. 

Trong trường hợp khả quan nhất, xuất khẩu tăng vào quý cuối năm, thì có thể kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc giữ được mức tương đương như năm 2018 là 1,2 tỉ USD.