Fed âm thầm bơm gần 130 tỷ USD vào hệ thống - dấu hiệu của một cơn bão thanh khoản sắp ập đến?

Cả Phố Wall đang hân hoan vui mừng vì Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nhiều khả năng sẽ giảm lãi suất 25 điểm cơ bản tại cuộc họp chính sách tuần tới. Dữ liệu từ CME Group cho thấy các nhà giao dịch dự đoán xác suất hạ lãi suất là hơn 87%.

Tuy nhiên, giữa lúc thị trường tỏ ra phấn khởi, ngân hàng trung ương Mỹ lại âm thầm thực hiện một động thái mà nếu đông đảo các nhà đầu tư chú ý, họ có thể sẽ rơi vào tâm trạng hoảng loạn.

Âm thầm bơm thanh khoản vào hệ thống

Theo dữ liệu từ Fed chi nhánh St. Louis, trong giai đoạn từ ngày 30/6 đến 4/12, ngân hàng trung ương Mỹ đã bơm tổng cộng 129,1 tỷ USD vào hệ thống thông qua các hợp đồng repo.

Đây là lần bơm thanh khoản ngắn hạn lớn nhất kể từ cuộc khủng hoảng COVID năm 2020 và vượt quy mô bơm tiền khi bong bóng dot-com sụp đổ vào đầu thập niên 2000. Đợt bơm tiền lớn nhất diễn ra vào ngày 31/10 - hơn 29 tỷ USD.

Đáng chú ý là, Fed bơm tiền vào hệ thống mà không tổ chức bất kỳ cuộc họp báo hay đưa ra tuyên bố chính thức nào để giải thích cho thị trường. Sự âm thầm này có thể khiến thị trường hoảng loạn.

Fed đã, đang và sẽ bơm bao nhiêu tiền không phải là câu hỏi quan trọng nhất. Mà điều hệ trọng hơn, và có phần đáng sợ hơn, là tại sao ngân hàng trung ương này lại quyết định bơm tiền.

Tại sao Fed bơm thanh khoản?

Dễ hiểu, Fed bơm tiền là vì hệ thống ngân hàng có dấu hiệu cạn tiền hoặc đang thực sự cạn tiền. Mục đích chính của Fed là ngăn chặn cú sốc thanh khoản hồi cuối năm 2019 tái diễn.

Giữa tháng 9 năm đó, lãi suất và mức độ biến động trên thị trường liên ngân hàng đều tăng vọt, buộc Fed phải thực hiện các biện pháp khẩn cấp trong nhiều tháng liền để ổn định tình hình.

Hiện tại, lý do chính khiến các ngân hàng tại nền kinh tế số một thế giới cảm thấy áp lực là dự trữ tiền mặt - số tiền mà họ gửi tại Fed - đã giảm đáng kể.

Dữ liệu chính thức cho thấy dự trữ tiền mặt của các ngân hàng thương mại đã giảm từ khoảng 3.300 tỷ USD vào đầu năm nay xuống còn 2.900 tỷ USD, mức thấp nhất trong 4 năm.

Khi dự trữ tiền mặt xuống thấp, mức độ linh hoạt của các ngân hàng trong việc kiểm soát giao dịch hàng ngày và đảm bảo nhu cầu vốn thường giảm sút.

Một yếu tố khác siết chặt thanh khoản là thị trường liên ngân hàng. Hai lãi suất chủ chốt trên thị trường đã vọt lên trên mức 4% vào tuần trước và đang duy trì dưới mức cao ghi nhận vào cuối tháng 10.

Căng thẳng trên thị trường liên ngân hàng có thể gây ra hiệu ứng lan toả trên toàn hệ thống. Nếu chi phí đi vay tăng vọt hay thanh khoản cạn kiệt, các ngân hàng có thể buộc phải bán tháo tài sản, gây ra bất ổn.

Bên cạnh đó, hệ thống cũng đang phải đối mặt với ảnh hưởng từ chương trình thắt chặt định lượng (QT) của Fed. Khi Fed giảm quy mô bảng cân đối kế toán từ gần 9.000 tỷ USD xuống còn 6.500 tỷ USD, dòng tiền sẽ chảy ra khỏi hệ thống, khiến thanh khoản càng thắt chặt hơn.

Giới chức ngân hàng trung ương đã chính thức tạm dừng QT kể từ ngày 1/12. Tuy nhiên, tác động từ chương trình lên thanh khoản hệ thống thường không dừng lại ngay lập tức.

Ngoài ra, việc chính phủ Mỹ phát hành lượng lớn chứng khoán nợ cũng hút tiền ra khỏi hệ thống ngân hàng, góp phần siết chặt thanh khoản. Để tài trợ cho khối nợ công hơn 38.000 tỷ USD và chi phí lãi vay ngày càng phình to, chính phủ buộc phải vay thêm nợ.

Tuần trước, Quỹ Peterson dự báo rằng trong nửa đầu năm tài khoá 2026 (bắt đầu từ ngày 1/10/2025), chính phủ Mỹ sẽ phải phát hành thêm 158 tỷ USD nợ so với cùng kỳ năm trước.

Tạm thời, mặc dù động thái của Fed nghe có vẻ gây sốc, thực chất đó là một nước đi phù hợp để giữ cho hệ thống tài chính ổn định. Hãy thử nhìn nhận việc bơm tiền như một biện pháp an toàn nhằm ngăn chặn khủng hoảng thanh khoản.

Đối với các ngân hàng, nhờ có sự hỗ trợ âm thầm của Fed, ít nhất bây giờ họ sẽ có đủ tiền mặt để áp ứng nhu cầu rút tiền của khách hàng, cấp vốn cho các khoản vay và tránh phải bán tài sản vì áp lực.

Và động thái của Fed cũng tác động đến kỳ vọng chính sách của thị trường. Bằng cách can thiệp, ngân hàng trung ương Mỹ đã báo hiệu rằng họ đang theo dõi chặt chẽ hệ thống tài chính và điều đó có thể ảnh hưởng đến các quyết định lãi suất.

Bơm tiền có đi kèm rủi ro hay không?

Bơm tiền là một con dao hai lưỡi nên rủi ro luôn tồn tại.

Nhiều khả năng các ngân hàng sẽ không lao vào các hoạt động cho vay rủi ro sau khi được Fed bơm thanh khoản. Phần lớn lượng tiền bổ sung vào hệ thống là để phòng ngừa, giúp các nhà băng vượt qua căng thẳng ngắn hạn thay vì để thúc đẩy các khoản đầu tư mới.

Quy mô bảng cân đối kế toán hiện tại của Fed - cùng với thực tế là ngân hàng trung ương này chưa phát tín hiệu sẽ nới lỏng định lượng - cũng đặt ra giới hạn về lượng tiền mặt có thể ở trong hệ thống trong dài hạn.

Nếu dự trữ tiền mặt của các ngân hàng tiếp tục giảm hoặc thị trường liên ngân hàng gặp cú sốc nào đó, hệ thống vẫn có thể chịu áp lực.

Và, mặc dù mục tiêu trước mắt của Fed là ổn định hệ thống, bơm quá nhiều thanh khoản trong thời gian dài có thể gây ra lạm phát. Điều đó sẽ đẩy Fed vào một cuộc đánh đổi khó khăn.

Cho đến nay, lạm phát tính theo thước đo ưa thích của các quan chức Fed (chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân, PCEPI) đã duy trì trên mức mục tiêu 2% trong hơn 4 năm qua.

Gần đây, áp lực giá có xu hướng tăng và được dự đoán sẽ tiếp tục đi lên trong năm 2026 khi chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump gây ảnh hưởng thực sự.

Các tín hiệu cần theo dõi trong những tuần tới

Để biết hệ thống ngân hàng có tiếp tục chịu căng thẳng hay không, điều đầu tiên cần theo dõi là dự trữ tiền mặt. Nếu thước đo này tiếp tục giảm, áp lực lên các ngân hàng có thể tăng, buộc Fed phải can thiệp sâu hơn.

Thứ hai, hãy chú ý đến chi phí vay vốn ngắn hạn giữa các ngân hàng với nhau. Sự gia tăng đột biến của lãi suất có thể báo hiệu rằng căng thẳng đang quay trở lại hệ thống.

Thứ ba, hãy chú ý đến các tuyên bố của Fed. Bất kỳ thay đổi nào về từ ngữ xung quanh vấn đề thanh khoản, dự trữ dồi dào hay thắt chặt chính sách đều có thể báo hiệu những thay đổi sắp tới.

Cuối cùng, lượng chứng khoán kho bạc mà Bộ Tài chính Mỹ phát hành cũng là một vấn đề đáng quan tâm. Việc bán trái phiếu kho bạc với quy mô lớn có thể hút tiền ra khỏi hệ thống ngân hàng, gây thêm áp lực lên thanh khoản.