Dân Đông Nam Á sẽ chịu tổn thất khôn lường nếu Uber 'đầu hàng' Grab

'Kỳ lân xe ôm' Indonesia chuẩn bị tiến vào Việt Nam

Hồi cuối tuần trước, CNBC đưa tin tập đoàn đặt xe trực tuyến Uber có thể chuẩn bị bán hoạt động kinh doanh ở Đông Nam Á cho Grab để đổi lấy cổ phần lớn trong công ty của đối thủ.

Thỏa thuận ấy có thể chấm dứt cuộc cạnh tranh khốc liệt và tốn tiền giữa hai doanh nghiệp, và đẩy thị trường gọi xe trực tuyến vào tay một kẻ duy nhất.

Song ông Dara Khosrowshahi, Tổng giám đốc Uber, tuyên bố hãng sẽ không rời Đông Nam Á, mà còn đầu tư mạnh hơn vào khu vực này.

Lễ ra mắt dịch vụ Uber tại Myanamr đánh dấu sự mở rộng của Uber tại Đông Nam Á. Ảnh: Standard Examiner

Bây giờ, câu hỏi đối với những người quan tâm tới cuộc chiến giữa Uber và Grab sẽ là: “Liệu Đông Nam Á có phải là nơi Uber đang thua?”, và “Nếu Uber rút khỏi Đông Nam Á, người tiêu dùng sẽ chịu tác động gì?”.

Uber chưa thua đậm đến mức phải rút lui

Năm 2016, Uber từng gây sốc khi rời khỏi Trung Quốc bằng cách bán hoạt động kinh doanh cho đối thủ là Didi Chuxing. Năm 2017, họ rời khởi Nga sau một thỏa thuận với Yandex, đối thủ cùng ngành ở địa phương. Hai thương vụ chấm dứt cuộc chiến về giá khốc liệt và gây hại cho mọi bên ở Nga và Trung Quốc, đồng thời cho phép Uber duy trì sự hiện diện ở cả hai thị trường lớn nhờ cổ phần của họ trong hai công ty kia.

Tech In Asia nhận định Uber buộc phải rời cuộc đua với Didi Chuxing và Yandex do hai đối thủ của họ vượt quá xa và khoảng cách giữa hai bên quá lớn nên Uber khó có thể bám sát đối thủ.

Về mặt logic, Uber có thể cải thiện tình hình nếu họ rút khỏi Đông Nam Á, thị trường mà Khosrowshahi xác định là “không thể có lãi trong tương lai gần”.

Một tài xế hợp tác với Grab tại Malaysia. Ảnh: vulcanpost.com

Nếu rút khỏi Đông Nam Á, Uber có thể tập trung vào Mỹ, châu Âu - nơi họ vẫn đang giữ vị thế thống trị và nhiều nơi khác. Đối với Grab, một thỏa thuận với Uber sẽ giúp họ thống trị thị trường Đông Nam Á và giảm áp lực chi tiêu đối với họ.

Nhưng cuộc chiến của Uber ở Đông Nam Á không phải là một thất bại như kịch bản ở Nga và Trung Quốc. Đương nhiên Uber không dẫn đầu, nhưng họ cũng không tụt quá xa. Mặc dù Grab đã đa dạng hóa dịch vụ bằng cách lấn sang một số mảng khác như thanh toán trực tuyến, Uber vẫn đủ tiềm lực để ganh đua. Họ đã triển khai dịch vụ ở Myanmar và Campuchia vào năm ngoái.

Lý do duy nhất có thể khiến Uber rời Đông Nam Á sớm là tham vọng phát hành cổ phiếu ra công chúng của họ. Một Uber lỗ nặng sẽ khiến giới đầu tư cảm thấy bất an. Đó là lý do nhiều cổ đông lớn của Uber muốn công ty hợp tác với đối thủ ở Ấn Độ và Đông Nam Á. Khowsrowshahi tuyên bố với các cổ đông rằng ông sẽ cải thiện tình hình tài chính của công ty trước khi phát hành cổ phiếu.

Người tiêu dùng sẽ thiệt lớn nếu Grab độc quyền

Giả sử Uber rời khỏi Đông Nam Á, Grab sẽ nắm vị thế độc tôn ở đây và chỉ phải cạnh tranh với một số công ty địa phương ở vài quốc gia như Go-Jek tại Indonesia.

Từ khía cạnh kinh tế, Grab sẽ hưởng lợi ích cực lớn nhờ vị thế độc tôn. Jochen Krauss, một nhà quản lý của hãng tư vấn kinh doanh Simon-Kucher & Partners, nhận định Grab có thể lợi dụng vị thế thống trị để tăng lợi nhuận lên mức cao nhất có thể. Chủ trương ấy sẽ khiến khách hàng phải trả mức giá cao hơn, còn tài xế hợp tác với Grab cũng phải chịu mức chiết khấu cao hơn.

Viễn cảnh tồi tệ nhất là giá của dịch vụ đặt xe trực tuyến có thể tăng tới mức không giới hạn. Lawrence Cheok, một nhà quản lý của tổ chức nghiên cứu IDC, từng nói với Tech In Asia: “Trong cấu trúc thị trường độc quyền, chúng ta cần sự minh bạch về cơ chế tính toán và kiểm soát giá. Tôi tin các chính phủ sẽ quan tâm tới thỏa thuận giữa Uber và Grab vì nó sẽ dẫn tới sự tập trung thị phần cao độ vào một doanh nghiệp”.

Uber chính thức hoạt động tại Campuchia từ tháng 10 năm ngoái. Ảnh: Xinhua

Ở Đông Nam Á, đặc biệt là Singapore, dịch vụ thuê xe cá nhân và taxi được coi là sự mở rộng mạng lưới giao thông công cộng. “Nếu bạn nhìn sang những nước bên ngoài châu Á, đặc biệt là châu Âu, taxi là sự thay thế tốn tiền hơn nhiều so với phương tiện giao thông công cộng và xe riêng”, Krauss bình luận.

Việc tăng giá cước của Grab có thể buộc khách hàng sử dụng các dịch vụ, phương tiện rẻ hơn - mở ra cơ hội gia nhập thị trường cho những công ty đặt xe trực tuyến ở địa phương. Kịch bản tương tự từng diễn ra sau khi Uber bán hoạt động kinh doanh ở Trung Quốc cho Didi Chuxing.

“Sau khi Didi Chuxing mua hoạt động của Uber, khách hàng phải trả cước phí cao hơn cho dịch vụ, còn tài xế hưởng mức chiết khấu thấp hơn. Vì thế, 4 tháng sau khi thương vụ diễn ra, số lượng người sử dụng dịch vụ chỉ tăng nhẹ. Rất nhiều tài xế của Didi Chuxing trăn trở về việc nên bỏ nghề hay không, do thu nhập của họ giảm”, báo South China Morning Post từng mô tả như vậy hồi tháng 12/2016.