VAFI: Sửa Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp triệt để, Nhà nước có thể thu 100 tỉ USD?

Liên quan đến Dự thảo Luật Sửa đổi, Bổ sung một số Điều của Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì soạn thảo, Hiệp hội Các Nhà Đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) mới đây đã có văn bản gửi tới Thủ tướng Chính phủ và Bộ KH&ĐT nêu ý kiến về Dự thảo này.

Văn bản của VAFI có tựa đề: "Phải coi việc sửa đổi Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp là một cuộc cách mạng" dài hơn 3 trang, chỉ ra những điểm mà VAFI cho là Dự thảo Luật làm chưa tốt và đề xuất những giải pháp thay đổi.

Ông Nguyễn Hoàng Hải - Phó Chủ tịch VAFI, người kí văn bản góp ý của VAFI về Dự thảo Luật.

Loạt tồn tại của Dự thảo luật

VAFI cho rằng Dự thảo Luật hiện nay "mang lại ít lợi ích cho nền kinh tế, cho cộng đồng doanh nghiệp và chưa giải quyết được những tồn tại trong đời sống quản trị doanh nghiệp", thể hiện ở chỗ:

- Mục tiêu soạn thảo Luật chưa rõ ràng hay chưa có những mục tiêu cụ thể để thúc đẩy nền kinh tế phát triển mạnh mẽ hay để cộng đồng doanh nghiệp được hưởng lợi ích to lớn từ việc làm Luật mới;

- Không tạo ra những tác động mạnh để giải quyết những khó khăn của doanh nghiệp hay của nền kinh tế và những vấn đề tồn tại trong quản trị doanh nghiệp, đó là:

Phải mở ra khuôn khổ pháp lý theo thông lệ thế giới tiên tiến để tăng cường thu hút vốn thêm nhiều vốn và công nghệ từ nhà đầu tư nước ngoài cho cộng đồng doanh nghiệp trong nước, từ đó kích thích thị trường chứng khoán phát triển, kích thích dòng vốn đầu tư trong nước đầu tư vào thị trường chứng khoán và đầu tư vào các doanh nghiệp chưa niêm yết;

Phải kích thích thay đổi cơ cấu cổ đông trong công ty đại chúng theo hướng giảm mạnh tỷ lệ cổ phần Nhà nước, giảm tỷ trọng cổ phần cá nhân, tăng tỷ trọng nắm giữ cổ phần của các nhà đầu tư tổ chức và đầu tư chiến lược theo thông lệ thế giới. Có như vậy mới tạo lập hàng vạn doanh nghiệp có cơ cấu cổ đông ổn định vững chắc, có tiềm lực tài chính mạnh và giảm phụ thuộc vào nguồn vốn ngân hàng.

- Thủ tục thành lập doanh nghiệp phải đơn giản hơn nữa nhất là các doanh nghiệp liên quan đến ngành nghề kinh doanh có điều kiện;

- Phải kích thích sự phát triển của hệ thống các doanh nghiệp nhỏ và vừa;

- Luật ra đời phải có những giải pháp mạnh mẽ để cải cách triệt để và toàn diện khối doanh nghiệp nhà nước: Chính phủ hầu như chưa có các giải pháp mạnh để xóa bỏ tận gốc tình trạng quản lý yếu kém, tình trạng tham nhũng tràn lan trong khối DNNN. Tình trạng tham nhũng trắng trợn và tham nhũng lớn đã bị đẩy lùi nhưng Chính phủ cần thêm các giải pháp xóa bỏ tận gốc tình trạng tiêu cực đó để làm sao tham nhũng yếu kém không có đất phát triển.

Luật sư Trương Thanh Đức Chủ tịch HĐTV Công ty Luật Basico cũng cho rằng Dự thảo Luật hiện nay mới chỉ đi vào những chi tiết nhỏ, sửa một cách luẩn quẩn chứ chưa giải quyết những vấn đề lớn, trọng tâm.

Vì vậy, ông Đức kiến nghị cần bắt tay vào chuẩn bị viết lại Luật Doanh nghiệp, thay đổi một cách căn bản quan điểm. Về Luật Đầu tư, Luật sư Trương Thanh Đức thẳng thắn đề nghị bỏ luật này vì đầu tư là một hoạt động của doanh nghiệp, doanh nghiệp muốn kinh doanh gì là quyền của doanh nghiệp.

Cốt lõi của Luật Đầu tư là Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh, gắn với kinh doanh, mà những ngành nghề này vốn được qui định trong các Luật Doanh nghiệp trước đây.

Vì vậy ông Đức cho rằng có thể bỏ Luật đầu tư, đồng thời chuyển Danh mục ngành, nghề cấm và đầu tư kinh doanh có điều kiện quay lại Luật Doanh nghiệp.

Luật sư Trương Thanh Đức.

Đương nhiên, mọi hoạt động đầu tư đều phải thực hiện các luật liên quan như Luật Xây dựng, Luật Đất đai, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Phòng cháy chữa cháy, ... "Đầu tư của doanh nghiệp là quyền tự chủ của doanh nghiệp. Còn đầu tư của Nhà nước thì phải theo Luật Đầu tư công. Do vậy, chuyển những nội dung cần thiết về đầu tư sang Luật Doanh nghiệp, có thể thêm một chương về đầu tư, trong đó có đầu tư nước ngoài", ông Đức nói.

Đề xuất của VAFI

Để khắc phục những tồn tại nêu trên, VAFI nêu ra ba nhóm giải pháp, gồm:

Thứ nhất, nhà đầu tư nước ngoài đến VN thành lập doanh nghiệp của mình theo Luật DN Luật ĐT hoặc tham gia cổ phần chi phối thì coi là doanh nghiệp trong nước và được đối xử bình đẳng như nhà đầu tư trong nước từ các khâu thành lập, đăng ký kinh doanh, quản lý nhà nước về doanh nghiệp và phát triển đầu tư dự án. Việc hạn chế về tỷ lệ cổ phần sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài chỉ là số ít ngành nghề đặc biệt (chứ không phải là ngành nghề kinh doanh có điều kiện) do Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục.

Thứ hai, chính phủ ban hành một Danh mục mới với số ít ngành nghề hạn chế tỷ lệ sở hữu cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài;

- Hiện tại đang có nhiều ngành nghề kinh doanh có điều kiện hạn chế tỷ lệ sở hữu nhà đầu tư nước ngoài. VAFI cho rằng chúng ta cần nhận thức rằng ban hành ngành nghề kinh doanh có điều kiện để phục vụ công tác quản lý nhà nước chứ không phải hạn chế công nghệ và vốn từ nhà đầu tư nước ngoài.

- Trên tinh thần đó VAFI kiến nghị phải thống kê và loại bỏ khoảng 80% ngành nghề kinh doanh có điều kiện đang qui định hạn chế tỷ lệ sở hữu cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài;

- VAFI tiếp tục đặt câu hỏi: Tại sao Hong Kong, Singapore là thị trường tài chính lớn nhất Châu Á và cũng là thị trường tài chính lớn trên thế giới?

Theo VAFI, nhà đầu tư trong nước (của họ) chiếm 50% giao dịch trên thị trường chứng khoán. Không phải người dân Hong Kong, Singapore quá nhiều tiền để biến đất nước họ thành những trung tâm tài chính lớn trên thế giới mà Luật Doanh nghiệp của họ đã coi tất cả nhà đầu tư nước ngoài đến Singapore thành lập doanh nghiệp thì coi họ là doanh nghiệp trong nước, được đối xử bình đẳng như doanh nghiệp bản xứ. 

Chính sách bình đẳng này không chỉ áp dụng cho doanh nghiệp mà còn cho cả nhân viên nước ngoài như con cái họ được học trường công miễn phí, nếu công tác dài hạn thì được mua nhà giá rẻ của chính phủ….

Thứ ba, phải có những giải pháp quyết liệt để cải tổ doanh nghiệp nhà nước (DNNN):

VAFI cho rằng khái niệm DNNN cần phải đổi mới. DNNN phải là DN có cổ phần chi phối của NN, phải niêm yết chứng khoán, và thuộc Danh mục ngành nghề mà nhà nước cần nắm giữ chi phối. Chỉ còn rất ít loại hình DNNN cần nhà nước nắm giữ 100% vốn.

Tất cả DNNN khác, và doanh nghiệp có cổ phần nhà nước không thuộc đối tượng trên phải thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn và niêm yết chứng khoán.

Đồng thời VAFI kiến nghị: Tất cả thành viên HĐQT, Ban Kiểm soát của DNNN, DN có vốn nhà nước (từng thành viên đại diện vốn NN) mà không tuân thủ các qui định như trên thì tự động bị mất chức vụ mà không cần ý kiến quyết định của cấp có thẩm quyền. 

Hiệp hội này còn ước tính: Nếu áp dụng đầy đủ và quyết liệt các giải pháp trên thì trong vòng 15 năm tới, ngân sách Nhà nước sẽ thu được khoảng 100 tỉ USD.

Sửa Luật Doanh nghiệp: Đề xuất sở hữu cổ phần chưa đủ 6 tháng có thể đề cử người vào HĐQT Góp ý về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp, Luật sư Trương Thanh Đức cho rằng việc sửa đổi luật hiện còn luẩn quẩn, thiếu trọng tâm; đồng thời kiến nghị bỏ hẳn Luật Đầu tư và viết lại hoàn toàn Luật Doanh nghiệp.

Bỏ loại hình hộ kinh doanh cá thể, số lượng doanh nghiệp dễ dàng vượt 2 triệu Nếu các hộ kinh doanh đều chuyển thành doanh nghiệp, số lượng doanh nghiệp sẽ dễ dàng vượt con số 2,5 triệu, thừa mục tiêu có 1 triệu doanh nghiệp vào năm 2020.

Xóa bỏ ranh giới công ty cổ phần và công ty trách nhiệm hữu hạn? Luật sư Trương Thanh Đức - Chủ tịch công ty luật Basico cho rằng việc phân chia hai loại hình công ty cổ phần và công ty TNHH như hiện nay là chưa hợp lý, cần có sự sắp xếp lại.