Thị trường thép phân hoá: Loại sản xuất không kịp bán, loại ế ẩm tồn kho

Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), thị trường thép 8 tháng đầu năm 2025 ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực từ nhu cầu ở thị trường nội địa trong khi xuất khẩu gặp nhiều thách thức từ hàng rào thuế quan và xung đột địa chính trị. 

Tuy nhiên, nhìn chung toàn ngành vẫn ghi nhận tăng trưởng. Sản lượng thép thành phẩm các loại tăng 9% lên 21 triệu tấn và bán hàng tăng 7,7% lên 20,7 triệu tấn. Lực đỡ vẫn chủ yếu đến từ thị trường nội địa khi xuất khẩu giảm sâu tới 63% trong 8 tháng đầu năm. Điều này khiến kênh xuất khẩu chỉ còn đóng góp 17% tỷ trọng bán hàng trong khi cùng kỳ năm ngoái là gần 30%. 

Tuy nhiên, không phải mặt hàng thép nào cũng ghi nhận tín hiệu tích cực.Trong tháng 8, khi các mặt hàng thép xây dựng, cuộn cán nóng (HRC) và ống thép ghi nhận lượng tiêu thụ cao thì tiêu thụthép cán nguội, tôn mạ lại giảm mạnh.

Tiêu thụ thép cán nguội và tôn mạ giảm mạnh

Theo VSA, sản lượng thép cán nguội (CRC) trong tháng 8 tăng mạnh 38% so với cùng kỳ năm ngoái lên 337.619 tấn. Trong khi đó, tiêu thụ giảm tới 15% xuống 190.869 tấn. Như vậy, tiêu thụ chỉ bằng khoảng một nửa so với lượng sản xuất.

Tuy nhiên, trong cơ cấu các kênh tiêu thụ thép CRC, kênh xuất khẩu ghi nhận tăng trưởng mạnh tới 51% lên 47.543 tấn. Tính chung 8 tháng qua, mặc dù lượng cán nguội sản xuất tăng 30% lên hơn 2,2 triệu tấn nhưng tiêu thụ chỉ tăng nhẹ 2% lên 1,7 triệu tấn.

Sản phẩm thép sử dụng nguyên liệu đầu vào cán nguội là tôn mạ cũng ghi nhận lượng sản lượng và tiêu thụ giảm trong tháng 8. Theo đó, tiêu thụ tôn mạ giảm 27% xuống 351.865 tấn. Tính chung 8 tháng giảm 10% xuống 3,3 triệu tấn.

Trao đổi với chúng tôi ông Phạm Công Thảo, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNSteel, Mã: TVN), cho biết tiêu thụ thép cán nguội phụ thuộc nhiều vào tôn mạ. Trong khi đó, năm nay tôn mạ gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là kênh xuất khẩu khi nhiều thị trường Mỹ áp thuế cao. 

“Tiêu thụ tôn mạ ở thị trường nội địa vẫn tốt. Tuy nhiên, xuất khẩu lại chiếm tỷ lệ rất cao, có năm lên tới trên 50%. Do đó, năm nay, việc thị trường xuất khẩu bị ảnh hưởng dẫn đến tăng trưởng tiêu thụ mặt hàng này rất yếu. Còn với thép cán nguội, đây là đầu vào để sản xuất tôn mạ. Do đó, khi tiêu thụ sản phẩm cuối (tôn mạ) kém thì cán nguội cũng bị ảnh hưởng theo”, ông Thảo cho biết.

Ông Thảo cũng nói thêm hiện nay một số công ty tôn mạ lớn cũng đã đầu tư dây chuyền cán nguội, nên số liệu của VSA chưa phản ánh hết thực tế. 

“Nhu cầu xuất khẩu không cao thì các doanh nghiệp này tự sản xuất cán nguội, để làm nguyên liệu đầu vào cho tôn mạ. Khi nhu cầu thị trường tăng vọt thì họ mới mua thép cán nguội từ bên ngoài để sản xuất tôn mạ. Tuy nhiên, năm nay, do nhu cầu xuất khẩu tôn mạ bị ảnh hưởng nên cán nguội kém đi”, ông Thảo cho biết. 

Riêng với mặt hàng tôn mạ của Việt Nam, hồi tháng 4, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) công bố quyết định sơ bộ về thuế chống bán phá giá từ 39,84% đến 88,12%, tuỳ doanh nghiệp. 

Hoạt động bán hàng của thép cán nguội có thêm trở ngại trong thời gian tới khi mới đây EU lên tiếng khởi xướng điều tra mặt hàng này. Theo Cục Phòng vệ Thương mại, ngày 18/9 Ủy ban Châu Âu (EC) đã ban hành Thông báo khởi xướng điều tra chống bán phá giá (CBPG) đối với một số sản phẩm thép cuộn cán nguội  (loại trừ thép không gỉ, thép mạ, thép phủ màu) có xuất xứ từ Ấn Độ, Nhật Bản, Đài Loan, Thổ Nhĩ Kỳ và Việt Nam, nhập khẩu vào khối này. 

Cuộc điều tra được khởi xướng sau khi Hiệp hội Thép châu Âu (Eurofer) nộp đơn khiếu nại vào tháng 8 năm nay. Đơn khiếu nại cáo buộc rằng các sản phẩm nói trên có xuất xứ từ năm quốc gia kể trên đang bị bán phá giá, gây tổn hại cho ngành thép của khối EU. Ngoài ra, bên khiếu nại cũng cho rằng các quốc gia liên quan đang có tình trạng “thị trường đặc biệt”.

HRC, thép xây dựng, ống thép: Sản xuất không kịp bán

Trong khi đó, thép xây dựng, cuộn cán nóng và ống thép là những mặt hàng ghi nhận lượng tiêu thụ cao hơn so với sản lượng trong 8 tháng đầu năm nay. Nói cách khác, các nhà máy sản xuất đến đâu bán hết đến đó và phải dùng đến hàng tồn kho của năm trước. 

Điển hình như thép HRC ghi nhận sản lượng tăng 13% so với 8 tháng đầu năm ngoái, lên 5,1 triệu tấn. Trong khi đó, lượng bán hàng ghi nhận con số cao hơn với 5,2 triệu tấn, tăng 16%. 

Điều này diễn ra trong bối cảnh khu liên hợp sản xuất thép Dung Quất 2 của Hoà Phát đã bắt đầu cho ra sản phẩm thép HRC. Công suất của thép HRC của Dung Quất 2 đạt khoảng 5,6 triệu tấn/năm. 

Hoà Phát cho biết từ đầu quý II đến tháng 9/2025, lần lượt các lò cao số 1 và số 2 của dự án Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất 2 đi vào vận hành, đánh dấu việc hoàn thành đồng bộ dự án. Sản lượng của toàn Khu liên hợp Hòa Phát Dung Quất sẽ ghi nhận sự tăng trưởng nhanh trong thời gian tới. Dự kiến đến năm 2026, tổng sản lượng thép HRC của Hoà Phát là khoảng 9 triệu tấn, 

Theo thông tin từ Chứng khoán Vietcap, riêng trong tháng 8, Hòa Phát ghi nhận lượng bán hàng 431.000 tấn, tăng mạnh 66% so với cùng kỳ và tăng 21% so với tháng trước, với công suất vận hành đạt 92%. Mức tăng trưởng cao so với cùng kỳ đến từ mức gia tăng công suất của Dung Quất 2 giai đoạn 1 và tác động bảo hộ của vụ việc AD20 đối với HRC khổ hẹp từ Trung Quốc.

Giai đoạn từ tháng 3 đến tháng 8, tổng lượng HRC tiêu thụ tăng 66% so với cùng kỳ, duy trì hiệu suất trung bình 88%. Tính lũy kế 8 tháng, Hòa Phát đã bán ra 2,96 triệu tấn HRC, cao hơn 46% so với cùng kỳ năm 2024, tương ứng 79% hiệu suất hoạt động.

Công ty chứng khoán này cũng cho rằng sản lượng bán HRC trong các tháng tới sẽ ở mức cao, được hỗ trợ bởi mức tăng của giá thép Trung Quốc khiến cho HRC khổ rộng của nước này trở nên kém cạnh tranh hơn so với nguồn cung trong nước, và Dung Quất giai đoạn 2 được đưa vào hoạt động từ tháng 9.

Mới đây, ngày 10/9, Cục Phòng vệ thương mại tiếp nhận Hồ sơ yêu cầu điều tra chống lẩn tránh biện pháp chống bán phá giá đối với sản phẩm thép cán nóng HRC khổ rộng lớn hơn 1.880mm và nhỏ hơn 2.300 mm xuất xứ từ Trung Quốc từ đại diện của ngành sản xuất trong nước.

Ngày 18/9, cơ quan điều tra xác nhận Hồ sơ của Bên yêu cầu đã đầy đủ, hợp lệ theo quy định của pháp luật về phòng vệ thương mại.  Trong thời hạn 45 ngày, kể từ ngày nhận được hồ sơ yêu cầu đầy đủ, hợp lệ, Cơ quan điều tra sẽ thẩm định chi tiết nội dung hồ sơ để trình Bộ trưởng Bộ Công Thương xem xét tiến hành điều tra hoặc không tiến hành điều tra vụ việc.

Mặt hàng thép xây dựng và ống thép cũng ghi nhận lượng tiêu thụ cao hơn so sản xuất. Theo đó, sản lượng ống thép trong 8 tháng đầu năm nay tăng 7% lên 1,6 triệu tấn, thấp hơn so với lượng tiêu thụ là 1,8 triệu tấn (tăng 13%) so với cùng kỳ năm ngoái. 

Tương tự, mặt hàng thép xây dựng ghi nhận mức tăng trưởng khoảng 10% ở cả sản lượng và tiêu thụ. Trong đó, lượng tiêu thụ cao hơn sản xuất khoảng 100.000 tấn. Tuy nhiên, riêng trong tháng 8, tiêu thụ thép xây dựng có phần chững lại khi giảm 5% xuống 937.823 tấn. 

Chứng khoán Vietcap cho rằng cho rằng mức giảm này là do mùa mưa, tháng 7 âm lịch và mức cơ sở cao do biến động theo tháng.

Tuy nhiên, xu hướng chung trong 8 tháng đầu năm, hoạt động xây dựng nội địa được đánh giá khởi sắc, một phần nhờ chính phủ thúc đẩy đầu tư công và hoạt động xây dựng ở thị trường bất động sản ấm trở lại. 

Ông Phạm Công Thảo đánh giá đầu tư công tác động tích cực với nhu cầu thép trong giai đoạn đầu năm. Thời gian qua, việc chính phủ đẩy mạnh đầu tư công, xây dựng hạ tầng, công trình dân dụng,…đã trở thành trợ lực chính, giúp thúc đẩy nhu cầu mặt hàng vật liệu xây dựng này. Minh chứng rõ nhất là ngày 19/8, cả nước có 250 dự án khởi công và khánh thành, chào mừng Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, theo Báo Chính phủ.

Trong đó 89 dự án, công trình khánh thành và 161 dự án, công trình khởi công với tổng mức đầu tư lên tới 1,28 triệu tỷ đồng. 

Báo Chính phủ dẫn báo cáo của Bộ Tài chính cho biết, đến hết tháng 8, kết quả giải ngân vốn đầu tư công cả nước đạt 46,3% kế hoạch giao, cao hơn cùng kỳ năm 2024 (40,4%), về số tuyệt đối cao hơn khoảng 135 nghìn tỷ đồng. 

Để hoàn thành mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ Tài chính báo cáo về tình hình thực hiện của các Bộ, cơ quan Trung ương, địa phương vào sáng thứ sáu hàng tuần.

Đối với mảng xây dựng bất động sản, đây cũng được xem là động lực tiêu thụ thép trong thời gian tới. Trong báo cáo mới đây, bộ phận phân tích của CTCP Chứng khoán SSI (SSI Research) cho rằng trong thời gian tới, kênh tiêu thụ nội địa có thể duy trì tăng trưởng tích cực nhờ thị trường bất động sản phục hồi và đẩy mạnh đầu tư công.

Các động thái chính sách đã giúp lĩnh vực bất động sản phục hồi trong năm nay, với số lượng dự án được phê duyệt trong quý I tăng 36% so với cùng kỳ và tổng số căn hộ được phê duyệt tăng 61% so với cùng kỳ, trong khi số căn hộ được cấp phép bán tăng gấp 3,6 lần.

Do đó, SSI Research kỳ vọng số lượng dự án mở bán mới và căn hộ bán ra sẽ tiếp tục ghi nhận sự tăng trưởng trong những năm tới. SSI Research dẫn số liệu của CBRE cho biết nguồn cung căn hộ mới tại TP HCM và Hà Nội dự kiến sẽ tiếp tục tăng trong năm 2025, với tổng nguồn cung đạt 40.200 căn, tăng 11%.