Tăng trưởng trên 10%: Cần huy động đủ nguồn vốn để kinh tế vận hành theo mô hình mới

Sáng 16/12 đã diễn ra phiên chuyên đề Tài chính - Ngân hàng với chủ đề: "Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính cho mục tiêu tăng trưởng giai đoạn 2026 - 2030" thuộc Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025, triển vọng 2026 (VEPF).

Phát biểu tại diễn đàn, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Thanh Hà, cho hay Việt Nam đang đứng trước yêu cầu tăng tốc mạnh mẽ trong giai đoạn phát triển sắp tới. 

"Chính phủ đã xác định mục tiêu tăng trưởng kinh tế đạt tối thiểu 8% trong năm 2025 và hướng tới mức tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026–2030. Đây là nền tảng quan trọng để Việt Nam vươn lên nhóm quốc gia có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và tiến tới mục tiêu trở thành nước thu nhập cao vào năm 2045", Phó Thống đốc nói.

Theo ông, để vươn lên nhóm quốc gia có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và nước thu nhập cao vào năm 2045, nền kinh tế không chỉ duy trì tốc độ tăng trưởng cao trong thời gian dài mà còn phải bảo đảm tính ổn định và bền vững.

Huy động đủ nguồn vốn là yếu tố quyết định

Trong bối cảnh đó, từ đầu năm 2025 đến nay, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng, nổi bật là nhóm nghị quyết được coi là các trụ cột chiến lược cho giai đoạn phát triển mới, bao gồm các chủ trương về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; thúc đẩy hội nhập quốc tế; hoàn thiện thể chế pháp luật; cũng như phát triển khu vực kinh tế tư nhân.

Những định hướng này đang tạo xung lực mới, huy động sự tham gia đồng bộ của hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp, người dân và đội ngũ trí thức. 

Mặc dù, bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều bất ổn, nhiều biến động phức tạp, các cú sốc về kinh tế, chính trị hay biến đổi khí hậu gây ảnh hưởng không thuận lợi đến kinh tế Việt Nam.

Song, đến nay, nhiều cơ chế, nhiều chính sách mới được triển khai, các công trình và dự án trọng điểm quốc gia đã được phê duyệt, nguồn lực về vốn, về con người được huy động ở mức cao.

Trong đó, việc huy động nguồn lực để đảm bảo đủ nguồn vốn thực hiện, thúc đẩy kinh tế vận hành theo mô hình tăng trưởng mới dựa trên khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo là nhiệm vụ quan trọng và có tính quyết định mục tiêu tăng trưởng hai con số của Việt Nam, Phó Thống đốc nêu rõ.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung, thì cho rằng mô hình tăng trưởng dựa nhiều vào vốn giá rẻ, lao động giá rẻ và gia công đang dần bộc lộ những giới hạn.

Trong bối cảnh mục tiêu tăng trưởng hai con số giai đoạn 2026–2030 được đặt ra với yêu cầu rất cao, tổng vốn đầu tư toàn xã hội cần được mở rộng mạnh mẽ, đi kèm với sự thay đổi căn bản trong tư duy, hành động và cách thức phân bổ, quản lý, sử dụng nguồn lực.

Đối với góc độ quản lý về tài chính, ngân hàng và thị trường vốn, Thứ trưởng chỉ ra rằng, chính sách tài khóa cần tiếp tục đóng vai trò kiến tạo tăng trưởng dài hạn, được điều hành chủ động, bền vững và có trọng tâm, trong đó cơ cấu chi ngân sách nhà nước phải ưu tiên cho đầu tư phát triển và bảo đảm an sinh xã hội.

Song song với đó, thị trường vốn cần tiếp tục được củng cố và phát triển để trở thành kênh huy động nguồn lực trung và dài hạn chủ yếu cho nền kinh tế, từng bước giảm áp lực lên hệ thống tín dụng ngân hàng cũng như nâng cao tính minh bạch, an toàn của thị trường.

Bên cạnh các giải pháp về tài chính – tiền tệ, việc nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước và tạo lập môi trường thuận lợi cho khu vực kinh tế tư nhân được xác định là những yếu tố quan trọng thúc đẩy tăng trưởng. Đồng thời, môi trường đầu tư kinh doanh cũng cần tiếp tục được cải thiện để kinh tế tư nhân thực sự trở thành động lực quan trọng nhất của tăng trưởng và đổi mới sáng tạo.

8 giải pháp phát triển thị trường vốn

Bàn về huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2026 - 2030, TS. Cấn Văn Lực, cho rằng năm 2025, dự kiến vốn vẫn chiếm tới 44,1% tỷ trọng đóng góp vào tăng trưởng, còn lại lao động chỉ chiếm 8,9% và TFP (năng suất nhân tố tổng hợp) chỉ chiếm 47%.

Vì vậy, muốn tăng trưởng kinh tế ở mức cao, ngoài việc cần tăng trưởng vốn để cung ứng cho nền kinh tế còn cần phải nâng cao năng suất lao động.

Cụ thể, chuyên gia đề xuất cần đẩy nhanh hoàn thiện/cải cách thể chế hệ thống tài chính, ban hành khung pháp lý cho các mô hình mới, vấn đề mới như: Tài chính xanh, tiền kỹ thuật số, Trung tâm tài chính quốc tế, thị trường carbon, sàn giao dịch hàng hóa…

Hai là, phát triển thị trường tài chính cân bằng, tập trung phát triển thị trường vốn, thị trường phái sinh tài chính; đa dạng hóa các định chế tài chính (như cho thuê tài chính, quỹ đầu tư, quỹ hưu trí, REITs…).

Đồng thời, Chính phủ cũng cần sớm vận hành thí điểm thị trường carbon; trung tâm tài chính quốc tế, thị trường tài sản mã hóa; quyết tâm nâng hạng thị trường chứng khoán theo kế hoạch, lộ trình…để giảm áp lực lên tín dụng ngân hàng và phát triển bền vững.

Ba là, phát triển kinh tế - xã hội, ổn định vĩ mô, tăng niềm tin, đa dạng hóa các kênh đầu tư và cải thiện thực chất môi trường đầu tư – kinh doanh nhằm huy động nguồn lực từ dân, tổ chức.

Bốn là, giảm bớt các công cụ hành chính, tuân thủ nguyên tắc thị trường nhiều hơn (kiểm soát tăng trưởng tín dụng bằng các công cụ giám sát an toàn, áp dụng Basel III, quản trị doanh nghiệp tài chính theo thông lệ....).

Bên cạnh đó, ngành ngân hàng cần nâng cao hiệu quả tín dụng chính sách bằng việc nâng tầm hoạt động hiệu quả của Ngân hàng Phát triển Việt Nam, hiện đại hóa Ngân hàng Chính sách xã hội, phát triển hệ thống các tổ chức tài chính phi ngân hàng, cho thuê tài chính, tài chính tiêu dùng…

Năm là, nâng cao năng lực quản lý, giám sát hệ thống tài chính, quan tâm hơn đến rủi ro hệ thống, rủi ro chéo, an toàn vốn và áp dụng nhiều hơn các thông lệ tốt, các chuẩn mực quốc tế,…

Sáu là, đẩy nhanh tháo gỡ những dự án bị tồn đọng, vướng mắc kéo dài nhằm khơi thông nguồn lực. Bảy là, chuẩn hóa, nâng cao hiệu quả phối hợp giữa chính sách tài khoá và tiền tệ, xây dựng Khung chính sách tài chính – tiền tệ quốc gia,…

Cuối cùng là, sớm thành lập Quỹ hỗ trợ chuyển đổi xanh, Quỹ đầu tư mạo hiểm, Quỹ đổi mới sáng tạo…để hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh - số, phát triển kinh tế tuần hoàn,…