Nhà đầu tư cần biết: Đọc hành vi và tâm lí của thị trường như thế nào?

Cảm xúc thống trị con người là những mong muốn, ham muốn, đòi hỏi… Những mong muốn luôn thay đổi theo một chiều hướng tiến lên và nhiều hơn ở hiện tại. Và khi có quá nhiều mong muốn, sẽ trở thành tham lam. 

Nhưng sự ham muốn, những sự tham lam khiến cho con người luôn tìm cách vươn lên, mạnh mẽ hơn với mục đích làm sao mà giành được chiến thắng.

Vậy, bản chất tham lam luôn tồn tại trong mỗi người. Khi tham gia thị trường chứng khoán thì việc NĐT mua – bán cổ phiếu cũng chính là thể hiện tính cách cũng như bản chất trong mỗi con người.

Trong các cảm xúc của con người, dường như sự sợ hãi là mạnh mẽ nhất. Lòng tham lam càng lớn thì càng thúc đấy lỗi sợ hãi càng dâng cao, và ngược lại sự sợ hãi càng lớn thì lại thúc đẩy lòng tham càng lớn. Đây là một cặp phạm trù chứa đầy nghịch lý và mâu thuẫn.

Khi bị kìm kép bởi nỗi sợ hãi sẽ làm cho con người ta mất khả năng suy nghĩ đúng đắn kèm theo đó sẽ đi mất khả năng suy luận dẫn đến lệnh lạc trong phân tích và lúc đó bản năng con người sẽ làm chủ tâm lí và cảm xúc.

Giá trị nội tại sẽ hoàn toàn vô nghĩa đối với người đang bị cảm xúc làm chủ, tâm lí an toàn sẽ được đặt lên hàng đầu. Do đó, khi có biến động, việc "ôm" tiền mặt sẽ là an toàn nhất và là nơi trú ẩn duy nhất được lựa chọn.

Hai hành vi của cảm xúc này được diễn ra mỗi ngày trên thị trường chứng khoán dưới dạng cung (sự sợ hãi, thua lỗ) – cầu (mong muốn, lòng tham). Các cảm xúc này nó sẽ tạo ra xu hướng trên thị trường. Do đó, khi tham gia thị trường, NĐT cần xác định được xu hướng nào đang kiểm soát thị trường.

Sự ham muốn, lòng tham thể hiện nhu cầu của con người được biểu tượng bởi những con bò; còn nỗi sợ hãi, thua lỗ biểu hiện cung của con người được biểu tượng bởi những con gấu.

Nguồn: VNDirect

Sự biến động của cung – cầu được thể hiện bằng giá và cũng vì vậy mà tạo ra sự dao động của giá.

Nếu cung mà mạnh hơn cầu thì giá giảm, ngược lại cầu mạnh hơn cung thì giá tăng. Khi giá tăng thì dù với bất kì lí do nào, cầu cũng sẽ vượt cung và ngược lại.

Giá là kết quả của sự gặp gỡ giữa người mua và người bán (đại diện cho cung – cầu), nó cung cấp thông tin bên nào đang kiểm soát "cuộc chơi" và khối lượng giúp NĐT đánh giá tính hợp lí của giá.

Thông qua các phân tích về sự tương tác giữa giá và khối lượng mà NĐT có thể đánh giá, phỏng đoán được tính cách, thái độ hay là tâm lí, hành vi của thị trường.

Điều này giống như bằng sự phát triển các mối quan hệ của cá nhân hay thông qua các mối quan hệ này mà nhà đầu tư có thể quan sát được những hành vi khác của một đối tượng cần quan sát, biết được các cách phản ứng trong các điều kiện, hoàn cách khác nhau (như thuận lợi và trong khó khăn).

Cũng nhờ thông qua quan sát như vậy, mà có thể tìm hiểu được một các sâu sắc về các đối tường cần quan sát. Khi đã hiểu rõ về họ, nhà đầu tư có thể dự đoán được tâm lí, hành vi của họ trong những điều kiện, hoàn cảnh nhất định.

Tương tự như trên thị trường chứng khoán, thông qua quan sát chặt chẽ những diễn biến trên thị trường với những kinh nghiệm và sự quen thuộc, NĐT có thể hiểu được thị trường và hoàn toàn dự đoán được, biết trước được những gì sẽ diễn ra, sắp diễn ra, cũng như các cách thực vận động của nó.

Muốn hiểu biết được thị trường cũng như đọc được đồ thị, NĐT phải vận dụng đầy đủ các giác quan, nhất là trực giác để làm việc với nó. Những trực giác này được hình thành thông qua rèn luyện của mỗi người để hình thành lên các kĩ năng này mà không có bài học cụ thể nào có thể dạy.

Nói một cách dễ hiểu hơn, khi NĐT hiểu tâm lí trên thị trường và khi họ có thể hiểu được thị trường nói gì có nghĩa là NĐT sẽ có cách để chiếm được tình cảm mà thị trường giành riêng cho.

Hiểu được tâm lí chung trên thị trường là một yếu tố giúp nhà đầu tư thành công trong các giao dịch cổ phiếu. Ảnh: Quảng Thông