Các tài phiệt Phố Wall không chỉ giao dịch vàng, dầu thô, ngoại tệ mà còn cả nước sạch

Lần đầu giao dịch hợp đồng tương lai nước trên Phố Wall

Từ hàng chục năm qua, các ngân hàng khổng lồ Phố Wall đã nhộn nhịp mua bán vàng, dầu thô, ngoại tệ,... với qui mô hàng nghìn đến chục nghìn tỉ USD. Chỉ riêng giao dịch vàng trong năm 2015 đã đạt đến con số 22.000 tỉ USD. Đến nay, Phố Wall lại giao dịch thêm một mặt hàng mới: nước sạch.

Sau cuộc khủng hoảng tài chính giai đoạn 2008 - 2009, nước là loại tài sản duy nhất mà Michael Burry, nhà quản lí quĩ đầu cơ do nam diễn viên Christian Bale thủ vai trong "The Big Short", vẫn quan tâm.

CME Group dường như có cùng suy nghĩ với Michael Burry. Hôm 7/12, CME Group đã bắt đầu triển khai hợp đồng tương lai liên kết với thị trường nước trị giá 1,1 tỉ USD của bang California trên Phố Wall.

Hợp đồng tương lai nước lần đầu được giới thiệu tại Mỹ vào tháng 9 năm nay, khi nắng nóng và cháy rừng tàn phá khu vực Bờ Tây và khi California vừa vực dậy sau đợt hạn hán kéo dài 8 năm.

Theo Bloomberg, hợp đồng tương lai nước giúp bảo vệ các nhóm tiêu thụ nhiều nước như nông dân trồng hạnh nhân và các công ty điện lực trước sự biến động của giá nước, đồng thời là thước đo cho sự khan hiếm của nước đối với các nhà đầu tư quốc tế.

Ông Deane Dray, Giám đốc Điều hành của công ty tư vấn RBC Capital Markets, nhận xét: "Biến đổi khí hậu, hạn hán, gia tăng dân số và ô nhiễm có thể gây khan hiếm nước và biến giá nước trở thành một chủ đề nóng trong vài năm tới. Chúng ta chắc chắn sẽ phải theo dõi xem hợp đồng tương lai nước phát triển như thế nào trong tương lai".

Thật đáng vui mừng khi hợp đồng tương lai nước của CME Group có thể biến nước trở thành một hàng hóa quan trọng trên thị trường tài chính như dầu thô, kim loại và nông sản, song đừng hi vọng quá nhiều.

Quả thực thế giới sẽ được hưởng lợi khi định giá nước thay vì coi nó là một hàng hóa công cộng và miễn phí, đặc biệt là khi biến đổi khí hậu đang tàn phá hệ thống cung ứng nước được xây dựng từ thế kỉ 20. Song, điều đó không đồng nghĩa rằng hợp đồng tương lai nước sẽ trở thành một hàng hóa thực thụ và có thể xuất hiện trên tin tức hàng đêm.

Tham vọng khó thành

Nguyên nhân cốt lõi nằm ở ba yếu tố: trữ lượng, giá cả và trọng lượng. Các hàng hóa quan trọng nhất đối với thị trường tài chính có một số điểm chung nhất định.

Thứ nhất, các hàng hóa này được sử dụng trên toàn cầu nhưng chỉ được sản xuất ở một số địa điểm. Thứ hai, chúng tương đối khan hiếm và do đó dẫn đến giá cao. Thứ ba, giá trị của chúng tương đối cao so với khối lượng nên dù ở khoảng cách xa, chi phí vận chuyển chỉ chiếm một tỉ lệ nhỏ so với mức giá cuối cùng.

Bloomberg đã phân tích chỉ số Nasdaq Veles Water Index, cơ sở cho hợp đồng tương lai nước của CME Group. Theo đó, 1 acre-foot nước (tương đương 1.233 m³) có giá khoảng 486,5 USD, tương đương 39 xu/tấn.

Trong khi đó, 1 tấn vàng trị giá 60 triệu USD; 1 tấn đồng giao dịch trên sàn Comex có giá 7.706 USD; 1 tấn dầu thô có giá 355 USD; và ở mức thấp nhất, ngay cả 1 tấn than ở cảng Newcastle (Australia) còn có giá 77,35 USD.

Các điểm khác biệt trên quyết định khả năng tồn tại của thương mại hàng hóa toàn cầu. Kim loại quí đắt đến mức chúng thường được vận chuyển bằng đường hàng không. Khi đại dịch COVID-19 hoành hành khiến tàu bay nằm đất hàng loạt, thị trường vàng hồi đầu năm nay đã hứng chịu thiệt hại.

Hầu hết các hàng hóa khác được vận chuyện bằng tàu thuyền, xe lửa và xe tải với chi phí rẻ hơn. Khi giá trị mỗi tấn hàng giảm xuống, chi phí vận chuyển lại càng chiếm tỉ trọng cao hơn trong mức giá cuối cùng của hàng hóa.

Thông thường, chi phí vận chuyển than từ bờ biển phía đông của Australia đến người tiêu dùng ở Đông Bắc Á chỉ dao động quanh mốc 5 - 10 USD/tấn, giúp cho hoạt động giao thương đường dài trở nên khả thi. Tuy nhiên, doanh nghiệp không đạt được nhiều lợi ích khi chi tiền vận chuyển nước chỉ để thu về vài xu lẻ.

Hơn nữa, dù chúng ta thường bàn về sự khan hiếm của nước thì trên thực tế nước vẫn dồi dào hơn so với các loại hàng hóa khác. Do đó, theo quan điểm của Bloomberg, nước sẽ không bao giờ được giao dịch trên toàn cầu như một hàng hóa chính như vàng hay dầu thô.

Tuy nhiên, ngay cả khi nước không thể trở thành một hàng hóa toàn cầu, việc theo đuổi giao dịch tương lai nước là một bước đi hợp lí.

Thành công gần đây của thị trường carbon châu Âu sau nhiều năm dư cung là bằng chứng cho thấy một khi các điều kiện được sắp xếp hợp lí, việc định giá cho các nguồn tài nguyên công cộng vốn có giá trị thấp là một bước tiến quan trọng để khuyến khích công chúng hạn chế sử dụng tài nguyên bừa bãi.