Uber dùng công cụ bí mật để tránh bị bắt như thế nào?

Logo Uber hiển thị trên điện thoại khi khách hàng sử dụng dịch vụ. Ảnh: Reuters

New York Times là tờ đầu tiên công bố sự tồn tại của chương trình này, với tên gọi Greyball. Chương trình sử dụng dữ liệu từ ứng dụng Uber, kết hợp nhiều biện pháp khác để xác định và tránh né các nhà chức trách, những người định thu phí hay bắt giữ tài xế tại những nơi phản đối Uber.

Greyball là một phần của một chương trình có tên gọi là VTOS, viết tắt của "Violation of terms of service" (vi phạm quy định dịch vụ). Uber tạo nên chương trnfh này để nhận diện những người mà hệ thống nghĩ rằng đang sử dụng hoặc nhắm đến dịch vụ một cách không thích hợp.

Việc sử dụng Greyball được ghi nhận bằng video lần đầu tiên vào cuối 2014. Khi đó, một điều tra viên ở Portland, bang Oregon, Mỹ định thuê một chiếc xe Uber để điều tra về công ty.

Lúc đó, Uber cũng mới bắt đầu dịch vụ thuê xe ở Portland khi chưa xin phép thành phố (và sau này thành phố đã tuyên bố dịch vụ của Uber tại đây là phạm pháp). Để lập thành vụ án, các điều tra viên như ông England đóng giả khách hàng, mở ứng dụng Uber và gọi một chiếc xe. Sau đó, họ sẽ chờ đợi và quan sát trên màn hình biểu tượng những chiếc xe đang tiến lại vị trí mình đứng và hiển thị số tiền ước tính phải trả.

Nhưng ông England cũng như các điều ra viên khác không biết rằng một vài trong số những biểu tượng xe mà họ nhìn thấy trên màn hình không phải là xe thật. Các tài xế Uber đang định bắt khách cũng nhanh chóng hủy bỏ. Đó là vì Uber đã định vị ông England và các đồng nghiệp là các viên chức của thành phố, dựa trên các dữ liệu thu thập được từ ứng dụng và bằng nhiều cách khác. Để tránh bắt giữ, công ty tạo ra phiên bản giả của ứng dụng, trong đó những chiếc xe trên màn hình đều là xe "ma" hoặc thông báo không có xe nào trong khu vực.

Khi Greyball được thử nghiệm, các kỹ sư đã tạo ra một danh sách các thủ thuật, trong đó có việc truy tìm các viên chức thành phố trên mạng xã hội, lấy số điện thoại từ những chiếc điện thoại giá rẻ mà Uber cho rằng các viên chức thành phố thường hay dùng, tờ New York Times cho biết.

Trong một email mà Reuters trích dẫn, Uber thừa nhận sự tồn tại của chương trình Greyball, cho biết dùng nó để "phủ nhận yêu cầu từ những khách hàng gian lận có ý định vi phạm quy định sử dụng dịch vụ, dù đó là người có ý định làm hại đến tài xế, hay các đối thủ định làm gián đoạn hoạt động của công ty, hay các đối thủ cấu kết với nhà chức trách trong các phi vụ bí mật bẫy tài xế".

Nữ phát ngôn của Uber cho biết thủ thuật này đã được thu hẹp đáng kể do công ty ngày càng giành được giấy phép hoạt động ở nhiều địa điểm.

Cô cũng cho biết bộ phận pháp lý của Uber đã cho phép sử dụng ứng dụng ở những nơi mà Uber chưa bị cấm một cách rõ ràng, và các điều khoản sử dụng Uber yêu cầu người gọi xe sử dụng ứng dụng này cho mục đích cá nhân, không vì mục đích thương mại và không được gây phiền toái cho tài xế.

Nguồn tin nói với Reuters rằng Uber đã ngừng sử dụng công cụ Greyball ở Mỹ trong hơn một năm qua. Còn tờ New York Times cho biết công cụ từng được sử dụng ở những thành phố như Boston, Paris, Las Vegas và các nước như Australia, Trung Quốc, Italy, Hàn Quốc.

Tiết lộ về chương trình Greyball đến vào thời điểm nhiều sự vụ xảy ra khiến dư luận người dùng cũng như nhà đầu tư quan ngại về công ty.

Trong số đó cáo buộc lạm dụng tình dục trong nội bộ công ty, hay một video quay được cảnh CEO của Uber đang tranh luận với một tài xế khiến ông này phải công khai xin lỗi. Hoặc mới đây nhất, công ty mẹ của Google Alphabet nộp đơn kiện, cho rằng Uber đã ăn cắp thiết kế xe tự lái của họ.

Uber là công ty cung cấp dịch vụ gọi xe thông qua ứng dụng trên smartphone. Công ty có nhiều loại hình dịch vụ, ví dụ Black Car chuyên cung cấp xe hạng sang, tài xế được đăng ký và cấp phép. Tuy nhiên, Uber còn một dịch vụ khác khiến nhà chức trách ở nhiều thành phố, quốc gia cảm thấy khó chấp nhận là phiên bản giá rẻ với tên gọi UberX.

UberX cho phép bất cứ ai sở hữu xe đều có thể trở thành tài xế Uber sau khi vượt qua bài kiểm tra nhân thân cơ bản. Nhiều nơi đã cấm dịch vụ này, tuyên bố đây là dịch vụ trái phép.