Jacinda Ardern sẽ trở thành thủ tướng trẻ nhất New Zealand trong 150 năm qua

Bà Jacinda Ardern. (Nguồn: CNBC).

Sau 12 ngày thương lượng, nhà lãnh đạo New Zealand First là Winston Peters hôm thứ Năm đã lên tiếng ủng hộ người phụ nữ 37 tuổi này, cho rằng suy thoái kinh tế đang lan rộng và chủ nghĩa tư bản cần phải lấy lại “bộ mặt nhân văn” của nó.

“Đây là một vinh dự tột cùng và là một đặc ân khi có được khả năng thành lập chính phủ cho toàn bộ người New Zealand”, Ardern nói với các phóng viên. Bà nói rằng cuộc nói chuyện với New Zealand First “đã tạo ra một nền tảng vững chắc để thành lập chính phủ liên hiệp”.

Công bố này cho thấy sự gia tăng đáng kinh ngạc của Ardern, người vừa trở thành lãnh đạo Đảng Lao Động trong 2 tháng trước ngày bầu cử 23/9 và giờ sẽ đưa đảng này lên nắm quyền lần đầu tiên trong 9 năm. Đồng tiền nội tệ đã giảm do lo ngại về chính sách mới của chính phủ, như việc cắt giảm tiềm năng nhập cư có thể làm hạn chế tăng trưởng kinh tế.

‘Rủi ro chính trị’

“Về những rủi ro chính trị, chúng tôi đã đi từ 0/10 lên đến 4-5/10”, theo Annette Beacher, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu châu Á – Thái Bình Dương tại TD Securities ở Singapore. “Xét đến việc Peters đang trong giai đoạn hạn chế nhập cư, giảm sở hữu của nước ngoài, thay đổi nhiệm vụ của RBNZ, cho đến khi chúng ta hiểu rõ về tất cả những chính sách đó, chúng ta sẽ có rất nhiều lo ngại và rủi ro kinh tế và chính trị”.

Đồng nội tệ giảm tới 1,6%. Giao dịch ở mức 70,45 cent vào lúc 8h02 hôm qua (19/10).

Giá đồng Kiwi của New Zealand giảm khi Ardern của Đảng Lao động lên nắm quyền

Sự nổi lên của Arden cũng tương tự như sự thay đổi thế hệ lãnh đạo trong chính quyền Canada và Pháp. Thậm chí nền kinh tế của New Zealand đang tăng trưởng mạnh mẽ, bà cho rằng có quá nhiều người đã bị bỏ rơi đằng sau trong 9 năm của Chính phủ Đảng Bảo Thủ. Bà cam kết giải quyết các vấn đề xã hội như nạn nghèo đói ở trẻ em và khả năng chi trả nhà đất của các gia đình.

Cả hai đảng Lao Động và New Zealand First đều lên chiến dịch tranh cử dựa trên giảm nhập cư, tăng xây dựng nhà cửa và tái cơ cấu Ngân hàng Trung ương. Ardern nói rằng New Zealand First sẽ nắm giữ 4 vị trí nội các, chi tiết sẽ được công bố trong tuần sau cùng với các chính sách cuối cùng. "Thỏa thuận liên hiệp cũng sẽ được kí kết vào tuần sau", bà nói.

Với sự ủng hộ thêm của đồng minhn Đảng Xanh (Green Party), chính phủ mới sẽ nắm giữ 63 trong số 120 ghế ở Quốc Hội. Đảng Xanh sẽ có thỏa thuận đầy đủ và bí mật với Đảng Lao Động dự kiến vào thứ Sáu, theo Ardern. Đảng Xanh trước giờ vẫn được đề nghị vào những vị trí trong chính phủ mặc dù vẫn chưa rõ họ có được vào nội các không.

"Kết quả bất thường"

Đảng Quốc gia cầm quyền, dẫn đầu bởi Bill English, đã giành được 56 ghế nhưng bị buộc phải tìm kiếm sự ủng hộ từ New Zealand First khi những đảng nhỏ hơn mà họ dựa vào trong những năm trước để lên nắm quyền, không ủng hộ họ trở lại Nghị viện.

Hệ thống bầu cử theo tỷ lệ của New Zealand đã ủng hộ liên hiệp các đảng từ khi được ra mắt năm 1996, nhưng quyết định của hôm nay là lần đầu tiên đảng có số phiếu bầu cao nhất lại không nắm quyền. Đảng Lao động có được 36,9% phiếu bầu; trong khi Đảng Quốc dân, đang nhắm đến nhiệm kỳ thứ 4 liên tiếp hiếm hoi, chiếm 44,4%.

“Đây là một kết quả bất thường”, English nói với các phóng viên. “Chưa có đảng nào trên thế giới chiếm 44% số phiếu bầu mà không thắng cử. Nhưng chúng ta đều biết các luật lệ”.

"Đảng Quốc dân sẽ trở thành đối thủ mạnh mẽ và nắm giữ chính quyền mới", English nói. Ông từ chối cho biết liệu có tiếp tục lãnh đạo đảng không, nói rằng cần phải cân nhắc vài điều trong những tuần tới đây.

Trong suốt 9 năm nhiệm kỳ, Đảng Quốc dân đã làm ngân sách dư thừa trở lại và biến quốc gia này thành 1 trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất trong những quốc gia đã phát triển.

Bạn hay Thù?

Tuy nhiên, Peter nói rằng cuộc đàm phán để tạo nên chính phủ mới diễn ra trong bối cảnh thay đổi tình hình kinh tế. Và các dấu hiệu đầu tiên của sự suy thoái kinh tế đã hiện hữu, tăng trưởng kinh tế giảm xuống 2,5% trong 6 tháng đầu năm, từ 3,4% trong cùng kỳ năm trước.

“Quá nhiều người New Zealand quan tâm đến chủ nghĩa tư bản ngày nay, không phải như một người bạn mà là một kẻ thù”, ông nói. “Và họ không phải sai tất cả. Và đó là lý do tại sao chúng tôi tin rằng chủ nghĩa tư bản cần lấy lại bộ mặt nhân văn của nó".

Đảng Lao động đã đề xuất một nhiệm vụ kép kiểu "Fed cho Ngân hàng Trung ương việc làm đầy đủ và ổn định giá cả", và một hệ thống ra quyết định của ủy ban bao gồm cả những thành viên bên ngoài.

Peters nói rằng sẽ có những thay đổi trong Đạo luật Ngân hàng Dự trữ và ngụ ý rằng nó sẽ phù hợp với chính sách của Đảng Lao động.