Xuất khẩu ghẹ Việt Nam đặt cược lớn vào thị trường Mỹ

Dẫn số liệu từ Cục Hải quan, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản (VASEP) cho biết trong 11 tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất khẩu ghẹ của Việt Nam đạt 81 triệu USD, tăng 9% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, riêng xuất khẩu sang Mỹ đạt gần 67 triệu USD, chiếm hơn 82% tổng kim ngạch. 

VASEP cho rằng tỷ trọng áp đảo trên đã cho thấy Mỹ đang chi phối xuất khẩu ghẹ của Việt Nam, nhưng đồng thời cũng khiến ngành ghẹ Việt Nam đối mặt với rủi ro nếu Mỹ thay đổi chính sách, ví dụ như quy định về MMPA, trở thành biến số sống còn cho giai đoạn 2026.

Theo phân tích của VASEP, trong tháng 11 vừa qua, tổng kim ngạch xuất khẩu ghẹ của Việt Nam đạt gần 10 triệu USD, trong đó Mỹ chiếm hơn 86% kim ngạch, tăng 17% so với cùng kỳ năm trước. Nhu cầu tại Mỹ, đặc biệt đối với nhóm sản phẩm thịt ghẹ thanh trùng, tiếp tục là động lực quan trọng, khi thị trường này phụ thuộc lớn vào nguồn cung nhập khẩu. 

Cơ quan Nghề cá thuộc Cục Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) đã xác định từ ngày 1/1/2026, Mỹ sẽ cấm nhập khẩu các sản phẩm thủy sản có xuất xứ từ những nghề cá “không được công nhận tương đương”. 

NOAA cũng lưu ý cơ chế Chứng nhận thuỷ sản, sản phẩm thuỷ sản đạt yêu cầu xuất khẩu vào Mỹ (COA) là ngay cả khi một lô hàng không thuộc diện cấm, nhưng trùng mã số Biểu thuế Hài hòa Mỹ (HTS)/cùng nước xuất xứ với nhóm bị cấm, doanh nghiệp vẫn có thể phải xuất trình chứng nhận để chứng minh sản phẩm không liên quan đến nghề cá bị cấm kể từ 1/1/2026. Quy định này được dự báo sẽ làm gia tăng chi phí tuân thủ và kéo dài thời gian thông quan.

Mặt khác, VASEP cho biết việc Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ vừa ban hành lệnh đình chỉ vụ kiện liên quan đến Đạo luật Bảo vệ Động vật Có vú Biển (MMPA) đã tạm hoãn hiệu lực lệnh cấm nhập khẩu ghẹ từ Việt Nam và một số quốc gia từ ngày 1/1/2026, chờ NOAA/NMFS hoàn tất việc đánh giá về mức độ tương đương trong việc bảo vệ động vật có vú biển giữa các quốc gia xuất khẩu và Mỹ.

Tuy nhiên, đây chỉ là hoãn tạm thời, rủi ro vẫn hiện hữu. VASEP cho rằng đây là “khoảng thời gian vàng” để Việt Nam hoàn thiện hồ sơ, củng cố bằng chứng tuân thủ và chuẩn hóa chuỗi truy xuất.

Theo VASEP, ngoài Mỹ, EU cũng là một thị trường đáng chú ý của ghẹ Việt Nam khi kim ngạch xuất khẩu 11 tháng năm nay đạt gần 3 triệu USD, tăng tới 109% so với cùng kỳ năm trước. Trái lại, kim ngạch xuất khẩu của mặt hàng này sang các thị trường CPTPP và Trung Quốc đều giảm.

Trên thị trường ghẹ thế giới, yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, bền vững (MSC, FIP) và chế biến giá trị gia tăng ngày càng cao, buộc doanh nghiệp Việt Nam phải thích ứng nhanh hơn về quy trình và hồ sơ để giảm phụ thuộc vào một thị trường đơn lẻ.

Với đà tăng trưởng như hiện nay, VASEP dự báo xuất khẩu ghẹ của Việt Nam có thể duy trì tăng trưởng trong 2026 nếu Mỹ tiếp tục cho phép nhập khẩu trong thời gian NOAA/NMFS xem xét lại và Việt Nam nhanh chóng chuẩn hóa hồ sơ tuân thủ theo MMPA.

Bên cạnh đó, EU được dự báo sẽ có thể trở thành “điểm tựa” đối với xuất khẩu ghẹ Việt Nam, nhưng đi kèm theo đó là những tiêu chuẩn khắt khe hơn.