Vì sao Mỹ miễn thuế đồng tinh luyện nhưng siết chặt nhập khẩu nhôm?

Tuần trước, thị trường đồng toàn cầu bất ngờ trước thông báo của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Thay vì áp thuế toàn diện, Mỹ chỉ nhắm đến các sản phẩm đồng bán thành phẩm như dây điện, ống đồng và tấm đồng.

Kể từ sau thông tin được công bố, giá đồng trên sàn Comex đã lao dốc hơn 20%, theo Reuters.

Theo Bloomberg, đợt áp thuế đầu tiên của Tổng thống Trump đối với đồng sẽ tác động đến lượng hàng nhập khẩu có tổng giá trị hơn 15 tỷ USD trong năm ngoái.

Theo Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ, nước này đã nhập khẩu ít nhất 600.000 tấn đồng bán thành phẩm trong năm ngoái, bên cạnh khoảng 900.000 tấn đồng tinh luyện (loại không bị áp thuế), với giá trị tương đương khoảng 8,4 tỷ USD.

Trong khi đó, kể từ tháng 6, các lô hàng nhôm kim loại nhập khẩu vào Mỹ phải chịu thuế lên tới 50%. Nguyên nhân theo Reuters do các nhà máy luyện nhôm ở Mỹ phải đối mặt với chi phí điện cao hơn nhiều so với các nhà máy luyện đồng.

Việc đánh thuế sản phẩm kim loại là một phần trong chiến lược lớn hơn của Mỹ nhằm hồi sinh năng lực luyện kim trong nước và giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu. Hãng sản xuất nhôm Century Aluminum (Mỹ) đã nhiều lần lên tiếng ủng hộ chính sách áp thuế. 

Trong một thông báo tháng 6, công ty khẳng định: “Century Aluminum hoan nghênh việc Tổng thống Trump kiên định bảo vệ ngành luyện kim trong nước bằng cách tăng thuế nhập khẩu nhôm lên 50%”.

Trong khi đó, việc Mỹ miễn thuế đối với đồng tinh luyện phản ánh rõ tầm quan trọng chiến lược của mặt hàng này đối với ngành sản xuất trong nước, cũng như sức ảnh hưởng từ các tập đoàn lớn như Freeport-McMoRan.

Hồi đầu năm, Freeport từng cảnh báo rằng một cuộc chiến thương mại toàn cầu sẽ gây tổn hại nghiêm trọng đến ngành công nghiệp đồng của Mỹ. 

Trong bản kiến nghị gửi chính phủ Mỹ, tập đoàn này viết: “Nếu kinh tế Mỹ hoặc toàn cầu giảm tốc, giá đồng sẽ lao dốc, đe dọa tính bền vững của ngành đồng trong nước, vốn đang hoạt động với chi phí rất cao".

Một trong những lý do chính khiến Mỹ áp thuế cao với nhôm là do tỷ trọng chi phí năng lượng trong giá thành luyện kim. Ước tính sơ bộ cho thấy năng lượng chiếm khoảng 50% chi phí luyện nhôm, trong khi con số này ở đồng là 30%.

Các chuyên gia cho rằng một trở ngại lớn đối với các nhà đầu tư vào ngành luyện nhôm tại Mỹ là việc ký kết các hợp đồng mua điện dài hạn với mức giá cạnh tranh. Trong khi đó, giá điện tại Mỹ cao hơn nhiều so với các quốc gia sản xuất khác như UAE, Bahrain hay Trung Quốc – quốc gia sản xuất nhôm lớn nhất thế giới.

Chính chi phí điện quá cao là lý do chính khiến Mỹ hiện chỉ còn 4 nhà máy luyện nhôm đang hoạt động, so với 23 nhà máy vào năm 1995.

Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ, Mỹ đã sản xuất 3,35 triệu tấn nhôm nguyên sinh vào năm 1995, giảm xuống còn 1,6 triệu tấn vào năm 2015 và chỉ còn 670.000 tấn trong năm ngoái.