VASEP kiến nghị bỏ thuế VAT với thuỷ sản sơ chế thông thường

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP) mới đây đã có văn bản gửi Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính và các Bộ, ngành liên quan về việc tháo gỡ vướng mắc liên quan đến Luật Thuếgiá trị gia tăng (GTGT) năm 2024 đối với sản phẩm thuỷ sản.

VASEP cho biết, theo phản ánh từ các doanh nghiệp hội viên, kể từ khi Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2024 và các văn bản hướng dẫn có hiệu lực, hoạt động sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu thuỷ sản đang gặp nhiều trở ngại do sự không rõ ràng và bất hợp lý trong các quy định liên quan đến thuế suất và thủ tục hoàn thuế.

Đặc biệt, quy định mới khiến cùng một loại sản phẩm thuỷ sản sơ chế có thể bị áp hai mức thuế khác nhau là không chịu thuế hoặc 5%, tùy thuộc vào nguồn cung ứng, gây rối loạn dòng tiền, tăng chi phí và giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Tại văn bản gửi Chính phủ và các bộ, ngành liên quan, VASEP đã đề xuất 7 nhóm kiến nghị nhằm giảm chi phí, tăng tính minh bạch, tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp.

Trong đó, thứ nhất, đối với thuế suất GTGT cho sản phẩm thuỷ sản đông lạnh, theo quy định hiện hành, doanh nghiệp đang phải áp dụng hai mức thuế khác nhau là 0% hoặc 5% với cùng một đối tượng là thuỷ sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường.

Doanh nghiệp phải nộp thuế VAT 5% nếu nguyên liệu thuỷ sản mua qua nậu vựa (qua khâu thương mại) nhưng các tổ chức tín dụng lại không giải ngân cho phần thuế này khi cấp vốn lưu động, trực tiếp gây áp lực vốn, làm tăng chi phí sản xuất, giảm hiệu quả kinh doanh, giảm sức cạnh tranh của sản phẩm thuỷ sản Việt Nam.

Mặt khác, doanh nghiệp xuất khẩu phải đóng thuế trước và chờ hoàn thuế sau, trong khi thủ tục hoàn thuế phức tạp, thời gian hoàn thuế lâu và điều kiện được hoàn thuế làm tăng rủi ro và gánh nặng thủ tục cho doanh nghiệp. 

Do đó, VASEP kiến nghị Bộ Tài chính đưa sản phẩm thuỷ sản sơ chế thông thường trở lại diện không phải kê khai, tính và nộp thuế GTGT như trước đây thay vì áp thuế suất 5% như hiện hành. Điều này giúp giảm áp lực tài chính, tiết kiệm thời gian và tránh dòng tiền bị đóng băng ở cả phía doanh nghiệp lẫn cơ quan thuế.

Thứ hai, về điều kiện hoàn thuế GTGT, VASEP nêu rõ Luật GTGT mới yêu cầu bên bán đã kê khai, nộp thuế mới cho phép doanh nghiệp mua được hoàn thuế. Tuy nhiên, doanh nghiệp không có công cụ để xác minh nghĩa vụ thuế của nhà cung cấp, dẫn đến nguy cơ bị từ chối hoàn thuế dù đã thanh toán hợp lệ.

Do đó, hiệp hội kiến nghị Chính phủ và Bộ Tài chính xem xét ban hành hướng dẫn chi tiết và rõ ràng về cơ chế xác minh việc kê khai hoá đơn và nghĩa vụ thuế của bên bán.

Bên cạnh đó, cần bổ sung quy định cho phép doanh nghiệp mua được hoàn thuế nếu có đầy đủ chứng từ hợp lệ và không có dấu hiệu gian lận, bất kể tình trạng nộp thuế của bên bán; quy định cho phép trường hợp bên bán đã kê khai hoá đơn và khấu trừ thuế GTGT mua vào được xem là đã nộp đầy đủ thuế GTGT tương ứng với kỳ tính thuế liên quan. 

Để giảm kiểm tra thủ công và đẩy nhanh quá trình hoàn thuế, VASEP đề xuất Chính phủ và Bộ Tài chính nghiên cứu triển khai hệ thống xác minh tự động bằng công nghệ số.

Thứ ba, thực tế hiện nay cho thấy đang có sự không thống nhất trong cách hiểu và áp dụng thuế suất GTGT đối với mặt hàng bột cá và mỡ cá.

Cụ thể, việc xác định thuế suất theo nguồn gốc nguyên liệu (tự nuôi hay mua ngoài, nội bộ hay thương mại) khiến cùng một loại sản phẩm bột cá, mỡ cá có thể bị áp dụng thuế suất khác nhau, gây ra nhiều vướng mắc trong khi triển khai, gây khó khăn cả cho doanh nghiệp trong việc xác định chính xác mức thuế phải kê khai và làm phát sinh vướng mắc cho khách mua hàng do không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào nhưng lại phải gánh mức thuế 5% nếu cơ quan thuế không thống nhất cách hiểu. 

Vì vậy, VASEP, đề nghị Bộ Tài chính xem xét và có văn bản hướng dẫn thống nhất theo hướng xác định rõ bột cá, mỡ cá thuộc nhóm thức ăn chăn nuôi, thức ăn thuỷ sản và áp dụng chính sách không chịu thuế GTGT đối với các mặt hàng này trên toàn quốc, thống nhất với chính sách cho ngành thức ăn chăn nuôi.

Đồng thời, hiệp hội kiến nghị không áp thuế suất 5% với nguyên liệu đầu vào với mặt hàng bột cá và dầu cá trong khi mặt hàng này đầu ra không chịu thuế GTGT.

Thứ tư, đối với khó khăn trong xuất khẩu qua sàn thương mại điện tử, VASEP cho biết các doanh nghiệp xuất khẩu qua sàn TMĐT như Amazon không thể cung cấp đủ hồ sơ như hợp đồng, hoá đơn đầy đủ, do đặc thù vận hành của sàn.

Do đó, hiệp hội kiến nghị Bộ Tài chính xác định rõ tài liệu bắt buộc và tài liệu có thể thay thế bằng hình thức điện tử, đồng thời đảm bảo chính sách thuế phù hợp thực tế, hỗ trợ xuất khẩu qua nền tảng số.

Thứ năm, về thuế GTGT đối với hợp tác với hộ dân trong chuỗi cung ứng, từ ngày 1/6 đến nay, doanh nghiệp đang gặp lúng túng khi hợp tác với hộ dân vì chưa rõ hộ có phải xuất hoá đơn hay không, hoặc có được miễn thuế nếu là nuôi gia công.

VASEP đề nghị Bộ Tài chính làm rõ nghĩa vụ xuất hoá đơn với hộ nuôi cá trực tiếp, trong đó xác định rõ liệu hộ nuôi có bắt buộc xuất hoá đơn điện tử không và cho phép doanh nghiệp lập bảng kê mua hàng không có hoá đơn nếu hộ nuôi không bắt buộc xuất hoá đơn điện tử.

Với hộ nhận nuôi gia công, VASEP đề nghị cần xác định rõ khoản thu nhập từ việc này có được miễn thuế GTGT và thuế thu nhập cá nhân hay không; nếu không được miễn thì hộ nuôi có bắt buộc phải đăng ký kinh doanh, kê khai thuế khoán và xuất hoá đơn hay không.

Thứ sáu, việc phân bổ thuế đầu vào còn rườm rà, gây tốn kém. VASEP cho biết theo quy định mới, doanh nghiệp phải phân bổ thuế GTGT đầu vào hai lần: theo đối tượng chịu thuế và theo từng mức thuế suất (0%, 5%, 10%). Việc này gây quá tải hành chính, đặc biệt với các đơn vị sản xuất đa dạng sản phẩm.

VASEP đề nghị Chính phủ và Bộ Tài chính xem xét bãi bỏ yêu cầu phân bổ thuế GTGT đầu vào lần thứ hai theo thuế suất, giữ nguyên phương pháp tính thuế đầu vào - đầu ra đơn giản như quy định cũ để giảm chi phí và thời gian tuân thủ thủ tục hành chính cho doanh nghiệp.

Thứ bảy, vẫn còn những bất cập trong xử phạt vi phạm hành chính với sai sót khi kê khai thuế. Theo đánh giá của VASEP, mức xử phạt hành chính hiện tại chưa phù hợp khi các lỗi kê khai không làm phát sinh nghĩa vụ thuế nhưng vẫn bị xử phạt nặng (từ 500.000 - 8 triệu đồng), gây áp lực với hộ kinh doanh và doanh nghiệp mới thành lập. Trong khi đó, Chính phủ lại đang khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân.

Theo đó, VASEP đề nghị miễn xử phạt cho các lỗi nhỏ, giá trị dưới 50.000 đồng; áp dụng khoan hồng với lỗi lần đầu hoặc sai sót nhỏ, nhằm hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi và khởi nghiệp.