Thuế tiêu thụ đặc biệt (Excise Tax) là gì? Tranh cãi về thuế tiêu thụ đặc biệt

Hình minh họa. Nguồn: informationstation.org

Thuế tiêu thụ đặc biệt

Khái niệm

Thuế tiêu thụ đặc biệt hay còn gọi là thuế xa xỉ phẩm trong tiếng Anh là Excise Tax hoặc Luxury Tax.

Đôi khi thuế tiêu thụ đặc biệt còn được dịch là Special Consumption Tax.

Thuế tiêu thụ đặc biệt là một loại thuế giá trị áp dụng các sản phẩm, dịch vụ được coi là không thiết yếu hoặc không cần thiết. 

Thuế tiêu thụ đặc biệt là một loại thuế gián thu do làm tăng giá hàng hóa hoặc dịch vụ, đẩy gánh nặng giá tăng cho người tiêu dùng cuối cùng mua hoặc sử dụng sản phẩm.

Tranh cãi về thuế tiêu thụ đặc biệt

Thuế tiêu thụ đặc biệt thường được áp dụng như một cách để có thêm doanh thu thuế từ những người giàu có hoặc để tăng thu nhập của chính phủ trong thời gian xảy ra chiến tranh.

Mặc dù ngày nay vẫn có một số người phàn nàn về việc duy trì thuế tiêu thụ đặc biệt, đại đa số người dân và các nhà lập pháp không ngại tính thêm phí cho việc một bộ phận nhỏ của dân số sử dụng những sản phẩm phụ trợ này. 

Vì những hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt thường được coi là hàng xa xỉ mà những người thu nhập cao mới tiêu dùng, người ta kì vọng rằng phần lớn người nộp thuế sẽ không bị ảnh hưởng bởi thuế tiêu thụ đặc biệt. 

Tuy nhiên, vì những gì được coi là thay đổi xa xỉ theo thời gian, sẽ càng có nhiều người phải chịu thuế lũy tiến này. Hàng hóa được coi là hàng hóa thông thường có thể bị đánh thuế tiêu thụ đặc biệt nếu chính phủ cần tăng doanh thu.

Trong kinh tế, hàng hóa xa xỉ được gọi là hàng hóa Veblen, được định nghĩa là hàng hóa có nhu cầu tăng khi giá tăng. Vì thuế làm tăng giá hàng hóa, ảnh hưởng của thuế xa xỉ có thể khiến cho nhu cầu về chúng tăng lên. 

Tuy nhiên, nói chung, do một hàng hóa xa xỉ có độ co giãn theo cầu theo thu nhập cao, cả hiệu ứng thu nhập và hiệu ứng thay thế sẽ làm giảm mạnh nhu cầu của chúng khi thuế tăng.

Có nhiều tranh luận về việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt liệu có hại nhiều hơn lợi. Ví dụ như việc ai bị tổn hại nhiều nhất khi đánh thuế tiêu thụ đặc biệt cho những chiếc ô tô đắt tiền. Liệu người mua - những người có thừa tiền để tiêu xài, hay là công nhân chế tạo xe sẽ chịu ảnh hưởng của việc doanh số xe giảm do thuế tiêu thụ đặc biệt làm giảm nhu cầu cho chúng?

Vào cuối những năm 1980, Canada đã thử áp dụng một loại thuế tiêu thụ đặc biệt cao đối với thuốc lá, nhưng kết quả đạt được là một thị trường chợ đen với qui mô đáng kể và bạo lực đã được hình thành để đáp ứng nhu cầu cho những người hút thuốc.

Điều này dẫn đến doanh thu hợp pháp và cả doanh thu thuế đều giảm, và nhà nước phải tiêu tốn nhiều tiền hơn để trấn áp các hoạt động bất hợp pháp.

(Theo investopedia)

Thuế tiêu thụ đặc biệt ở Việt Nam

Theo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2008 (sửa đổi bởi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi 2014 và hướng dẫn tại Nghị định 108/2015/NĐ-CP):

Hàng hóa phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

- Thuốc lá điếu, xì gà và chế phẩm khác từ cây thuốc lá dùng để hút, hít, nhai, ngửi, ngậm;

- Rượu;

- Bia;

- Xe ô tô dưới 24 chỗ, kể cả xe ô tô vừa chở người, vừa chở hàng loại có từ hai hàng ghế trở lên, có thiết kế vách ngăn cố định giữa khoang chở người và khoang chở hàng;

- Xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh có dung tích xi lanh trên 125cm3;

- Tàu bay, du thuyền (sử dụng cho mục đích dân dụng)

- Xăng các loại;

- Điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống,

- Bài lá;

- Vàng mã, hàng mã (không bao gồm hàng mã là đồ chơi trẻ em, đồ dùng dạy học)

Dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

- Kinh doanh vũ trường;

- Kinh doanh massage, karaoke;

- Kinh doanh casino; trò chơi điện tử có thưởng bao gồm trò chơi bằng máy jackpot, máy slot và các loại máy tương tự;

- Kinh doanh đặt cược gồm: Kinh doanh đặt cược thể thao, giải trí và các hình thức đặt cược khác theo qui định của pháp luật.

- Kinh doanh gôn bao gồm bán thẻ hội viên, vé chơi gôn;

- Kinh doanh xổ số.