Quỹ lớn nhất thị trường bị rút vốn lớn thế nào và ảnh hưởng ra sao tới VN-Index?

Vietnam Enterprise Investments Limited (VEIL), quỹ đầu tư niêm yết tại London do Dragon Capital quản lý, vừa công bố kế hoạch mua lại cổ phiếu nhằm đáp ứng nhu cầu thanh khoản của cổ đông thông qua cơ chế Tender Offer (chào mua công khai).

Theo thông tin được KBSV Research tổng hợp, đợt chào mua hiện tại giới hạn ở mức tối đa 10% tổng số cổ phiếu phổ thông đã phát hành. Hội đồng quản trị dự kiến sẽ triển khai thêm hai đợt chào mua nữa trong vòng 12 tháng tới, mỗi đợt tối đa 10%, nâng tổng quy mô thoái vốn tiềm năng lên khoảng 30% vốn điều lệ.

Với mức giá chào mua được xác định thấp hơn khoảng 3% so với giá trị tài sản ròng (NAV), KBSV ước tính tổng giá trị mua lại trong kịch bản tối đa có thể đạt khoảng 14.300 tỷ đồng, xấp xỉ 550 triệu USD. Quy mô này đáng kể trong bối cảnh khối ngoại đã bán ròng hơn 5 tỷ USD trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong 11 tháng đầu năm 2025.

Thoái vốn không đồng nghĩa bán tháo cổ phiếu

Một điểm quan trọng được KBSV Research nhấn mạnh là kế hoạch mua lại cổ phiếu của VEIL không đồng nghĩa toàn bộ lượng thoái vốn sẽ được thực hiện bằng tiền mặt. Theo công bố, cổ đông có ba lựa chọn tham gia.

Thứ nhất là nhận tiền mặt tại mức giá chào mua, tương ứng chiết khấu khoảng 3% so với NAV. Thứ hai là chuyển đổi sang chứng chỉ quỹ mở Vietnam Equity (UCITS) Fund (VEF), với mức đăng ký tối thiểu 100.000 GBP và chỉ áp dụng tại các khu vực pháp lý cho phép.

Thứ ba là nhận trực tiếp danh mục chứng khoán tương ứng (in specie), phương án chỉ dành cho nhà đầu tư chuyên nghiệp hoặc đối tác đủ điều kiện.

Theo đánh giá của nhóm phân tích, nếu một phần cổ đông lựa chọn chuyển đổi sang quỹ mở hoặc nhận danh mục chứng khoán thay vì “cash out”, lượng cổ phiếu thực sự được bán ra thị trường có thể thấp hơn đáng kể so với kịch bản cực đoan.

Vì sao cổ đông muốn rút vốn?

Báo cáo chỉ ra nhiều động lực dẫn đến quyết định thoái vốn lần này. Trước hết là áp lực từ cổ đông. Tại cuộc họp đại hội đồng cổ đông thường niên tổ chức vào tháng 6/2025, có hơn 20% số phiếu ủng hộ phương án ngừng hoạt động quỹ, buộc hội đồng quản trị phải đưa ra giải pháp thanh khoản cho nhóm cổ đông muốn rút lui.

Bên cạnh đó, hiệu suất đầu tư của VEIL chưa theo kịp thị trường trong năm 2025. Tính từ đầu năm đến cuối tháng 11, NAV của quỹ chỉ tăng khoảng 20,7%, thấp hơn đáng kể so với mức tăng hơn 31% của VN-Index trong cùng giai đoạn. Khoảng chênh lệch này khiến một bộ phận nhà đầu tư kém kiên nhẫn, đặc biệt khi so sánh với hiệu suất tại một số thị trường phát triển.

Một nguyên nhân quan trọng khác là tình trạng chiết khấu NAV kéo dài. Theo dữ liệu thị trường được KBSV Research tổng hợp, chứng chỉ quỹ VEIL trên sàn London thường xuyên giao dịch với mức chiết khấu khoảng 15% so với NAV. Trong bối cảnh đó, mức giá chào mua với chiết khấu chỉ 3% được xem là phương án tối ưu hơn để hiện thực hóa giá trị đầu tư.

Ngoài các yếu tố nội tại, báo cáo cũng đề cập đến rủi ro vĩ mô và dòng vốn. Động thái thoái vốn diễn ra trong bối cảnh dòng vốn nước ngoài liên tục rút ròng khỏi thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2025, cùng với những lo ngại liên quan đến căng thẳng thương mại và rủi ro thuế quan từ Mỹ. Bên cạnh đó, việc nắm giữ tài sản định danh bằng VND trong khi báo cáo bằng USD hoặc GBP cũng làm gia tăng rủi ro tỷ giá đối với nhà đầu tư nước ngoài.

Áp lực lên thị trường lớn đến đâu?

Đặt trong kịch bản tối đa, KBSV Research cho biết tổng quy mô thoái vốn 14,3 nghìn tỷ đồng tương đương khoảng 11–15% tổng giá trị bán ròng của khối ngoại trong hai năm 2024 và 11 tháng năm 2025. Tuy nhiên, nếu đặt trong tương quan với quy mô giao dịch của toàn thị trường, mức độ ảnh hưởng được đánh giá là không quá lớn.

Theo nhóm nghiên cứu, từ đầu năm đến nay, giao dịch của khối ngoại chỉ chiếm khoảng 9% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường. Ngay cả trong kịch bản VEIL thực hiện đầy đủ cả ba đợt chào mua, quy mô thoái vốn cũng chỉ tương ứng với khoảng 1–3 phiên giao dịch của khối ngoại trong giai đoạn bán ròng mạnh.

Đây cũng không phải là lần đầu tiên Dragon Capital có động thái tương tự. Trong hai năm gần đây, quỹ này đã thực hiện các đợt mua lại cổ phiếu với tỷ lệ lần lượt khoảng 8,1% và 12,8% tổng số cổ phiếu phổ thông đang lưu hành. Các đợt mua lại trước đó không tạo ra tác động mang tính chi phối đến xu hướng chung của thị trường.

Tác động mang tính cục bộ

Trong danh mục hiện tại của VEIL, top 10 tỷ trọng bao gồm các bluechip như VIC, VHM, MWG, VPB, BID, VCB, TCB, HPG, KDH và CTG. Theo ước tính của nhóm phân tích, trong kịch bản thoái vốn tối đa 30%, quỹ có thể bán ra từ hàng triệu đến hàng chục triệu cổ phiếu tại từng mã. Dù vậy, lượng cổ phiếu thực sự được bán ra sẽ phụ thuộc lớn vào lựa chọn thoái vốn của cổ đông.

Đánh giá tổng thể, KBSV Research cho rằng mức độ ảnh hưởng của riêng sự kiện này sẽ không quá lớn đối với diễn biến thị trường chứng khoán Việt Nam. Kế hoạch mua lại cổ phiếu của VEIL phản ánh nhiều hơn nhu cầu tái cơ cấu danh mục và thanh khoản của một bộ phận cổ đông, thay vì tín hiệu rút lui ồ ạt của dòng vốn ngoại khỏi thị trường Việt Nam.