NHNN 'tuýt còi' tình trạng ngân hàng cho vay cầm cố sổ tiết kiệm không rõ mục đích vay vốn

Ảnh minh họa (Nguồn: NHNN)

Cơ quan Thanh tra Giám sát Ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mới đây đã có công văn gửi đến các tổ chức tín dụng (TCTD) và chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam cảnh báo tình trạng cho vay cầm cố sổ tiết kiệm (CCSTK) không có phương án sử dụng vốn vay.

Theo NHNN, qua công tác thanh tra, giám sát cho thấy có hiện tượng một số TCTD cho khách hàng vay vốn có đảm bảo bằng cầm cố sổ tiết kiệm nhưng không có phương án sử dụng vốn vay theo qui định tại Thông tư 39/2016. Qua đó vi phạm qui định của NHNN về sử dụng phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt để giải ngân vốn vay.

Để đảm bảo ổn định thị trường tiền tệ và an toàn hoạt động ngân hàng, NHNN yêu cầu các TCTD không thực hiện các hành vi cạnh tranh không lành mạnh; chấp hành nghiêm các qui định của pháp luật về cho vay, về lãi suất huy động bằng ngoại tệ, về sử dụng phương án không dùng tiền mặt để giải ngân vốn vay. 

Đồng thời kiểm soát chặt chẽ khoản vay, đặc biệt là kiểm soát mục đích sử dụng vốn vay và giải ngân vốn vay đối với các khoản vay đảm bảo bằng cầm cố sổ tiết kiệm.

Cũng theo văn bản, NHNN cho biết sẽ xử lí nghiêm các TCTD cố tình vi phạm các qui định trên.

NHNN yêu cầu các TCTD phải rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các qui định nội bộ, bao gồm cả qui định về việc cho vay có bảo đảm bằng CCSTK, đảm bảo tuân thủ các qui định của pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng.

Văn bản yêu cầu các TCTD phải kịp thời báo cáo cơ quan thanh tra giám sát NHNN và NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố những trường hợp vi phạm; những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện để có biện pháp xử lí đảm bảo an toàn hoạt động.

Thực tế, cho vay cầm cố sổ tiết kiệm là hoạt động diễn ra thường xuyên tại các ngân hàng. Khách hàng thường lựa chọn việc vay CCSTK để rút vốn ra và chịu một mức "phí" thấp hơn thay vì rút trước hạn với lãi suất không kì hạn (thông thường chỉ từ 0,3 - 1%/năm). Tỉ lệ cho vay trên giá trị sổ tiết kiệm cũng khá cao, có nơi lên tới 100%. 

Về phía ngân hàng, do tài sản đảm bảo chính là sổ tiết kiệm nên khoản vay này được xem là có tính an toàn cao. Đồng thời, các nhà băng cũng rất ưa thích cho vay theo sản phẩm này vì vừa giữ được con số huy động vốn lại vừa tăng được dư nợ. 

Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho việc phê duyệt cho vay cầm cố tại các ngân hàng trở nên "dễ dãi" hơn đối với những khoản vay khác. Nhiều trường hợp không có đầy đủ phương án sử dụng vốn.

Số vụ án có liên quan trực tiếp đến hoạt động cho vay cầm cố sổ tiết kiệm để vay vốn không phải là ít. Mới đây nhất là vụ việc "bốc hơi" 170 tỉ đồng tiền gửi của khách hàng tại tại Ngân hàng TMCP Việt Á trong năm 2018. 

Hay như trong đại án Phạm Công Danh - nguyên chủ tịch Ngân hàng Xây Dựng, các đối tượng đã lợi dụng việc cầm cố khoản tiền gửi tại các ngân hàng khác để rút tiền và gây thiệt hại hàng nghìn tỉ đồng.

Trong báo cáo Hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm toàn ngành ngân hàng, Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng chỉ đạo cần xử lí nghiêm theo quy định của pháp luật các TCTD tiếp tục để xảy ra các hành vi vi phạm đã được cảnh báo. Đặc biệt là các ngân hàng cho vay CCSTK không có mục đích sử dụng vốn hoặc mục đích sử dụng vốn không hợp pháp.