Ngành gạo Ấn Độ hạ dự báo tăng trưởng xuất khẩu vì thị trường dư cung

 Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, đang cắt giảm dự báo xuất khẩu kỷ lục khi người mua gặp khó trong việc tiêu thụ lượng gạo dư thừa sau khi nước này dỡ bỏ các biện pháp hạn chế xuất khẩu, theo Nikkei Asia. 

Tình cảnh này khiến các nhà xuất khẩu Ấn Độ rơi vào hoàn cảnh tương tự với các đối thủ tại Thái Lan và Việt Nam, những nước cũng đang chịu ảnh hưởng từ đà giảm giá do nguồn cung gạo Ấn Độ dư thừa gây ra.

Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ đã hạ dự báo tăng trưởng xuất khẩu gạo năm 2025 xuống còn 11%, tương đương khoảng 20 triệu tấn, thấp hơn đáng kể so với mức dự báo tăng 25% (22,5 triệu tấn) đưa ra trước đó, theo ông B.V. Krishna Rao, Chủ tịch hiệp hội, chia sẻ với Nikkei Asia.

Dù tăng trưởng xuất khẩu vẫn tiếp tục, song diễn biến chậm lại khiến đà giảm giá gần đây được dự báo sẽ còn kéo dài, bất chấp một số yếu tố như đồng rupee ổn định giúp hạn chế đà giảm sâu.

Nguồn cung gạo Ấn Độ bắt đầu tràn ngập thị trường toàn cầu từ đầu năm nay, sau khi quốc gia chiếm khoảng 40% xuất khẩu gạo toàn cầu dần dỡ bỏ các hạn chế xuất khẩu được áp dụng trong năm 2022–2023 do lo ngại sản lượng giảm vì mưa ít. Tuy nhiên, chính tình trạng dư cung hiện nay lại đang gây khó cho chính các nhà giao dịch Ấn Độ, trong bối cảnh người mua đã có lượng dự trữ đủ lớn và biết rằng nguồn cung sẽ tiếp tục dồi dào trong thời gian tới.

Theo dữ liệu từ Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế (IFPRI) có trụ sở tại Mỹ, xuất khẩu gạo thường (non-basmati) của Ấn Độ trong tháng 5 chỉ đạt 1,1 triệu tấn, giảm hơn 40% so với mức của tháng 12 năm ngoái. Trong một báo cáo khác, công ty tư vấn Kedia Advisory còn cho biết xuất khẩu gạo Ấn Độ trong tháng 4 và 5 giảm tới 60%.

Giá gạo xuất khẩu của Ấn Độ cũng lao dốc mạnh. Giá gạo thường đã giảm hơn 13% từ tháng 9 năm ngoái, xuống còn 430,5 USD/tấn vào tháng 5 năm nay. Giá gạo basmati – loại gạo cao cấp nổi tiếng của Ấn Độ – cũng giảm 20% so với cùng kỳ năm ngoái, xuống còn 862,1 USD/tấn, theo dữ liệu từ IFPRI.

Các nhà xuất khẩu gạo cảnh báo đà giảm của giá và sản lượng xuất khẩu đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi nhuận. “Chúng tôi đang chứng kiến biên lợi nhuận bị thu hẹp rõ rệt,” bà Seema Rani, Giám đốc công ty Sarveshwar Foods cho biết. “Gạo 5% tấm của Ấn Độ hiện chỉ còn khoảng 380–390 USD/tấn, gần chạm đáy hai năm qua. Mức giá này, kết hợp với chi phí đầu vào và vận chuyển cao, đang bào mòn lợi nhuận của các nhà xuất khẩu ở mọi phân khúc.”

Theo bà Rani, biên lợi nhuận của các nhà xuất khẩu gạo thường chỉ dưới 5%, và nay có thể mất đi một nửa do giá và lượng xuất khẩu đều giảm.

Tình trạng dư thừa trong nước vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Tính đến ngày 1/7, Ấn Độ đang nắm giữ gần 38 triệu tấn gạo dự trữ – cao gấp gần ba lần so với mức dự trữ an toàn là 13,5 triệu tấn, theo truyền thông địa phương. Sản lượng được dự báo sẽ tiếp tục tăng do mưa gió mùa thuận lợi thúc đẩy nông dân gieo trồng nhiều hơn loại cây trồng ưa nước này.

Theo báo cáo của Barclays, tính đến ngày Chủ nhật, lượng mưa từ đầu mùa mưa hiện tại cao hơn trung bình 9,8%. Tính đến ngày 27/6, diện tích gieo trồng lúa đã tăng 47%, lên mức 3,5 triệu ha so với cùng kỳ năm ngoái, theo dữ liệu của chính phủ.

Điều này có thể khiến giá gạo tiếp tục suy yếu, theo đánh giá của các nhà xuất khẩu và chuyên gia. Với nông dân khắp châu Á sống chủ yếu nhờ trồng lúa và “hầu như không có giải pháp thay thế sinh lợi hoặc mạng lưới an sinh,” tác động từ giá gạo thấp “sẽ rất tiêu cực, đặc biệt đối với các hộ nông dân quy mô nhỏ,” bà Shirley Mustafa, chuyên gia kinh tế tại Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) cho biết.

Đầu năm nay, giá gạo giảm đã dẫn tới các cuộc biểu tình của nông dân tại Thái Lan.

Tuy nhiên, các nhà xuất khẩu Ấn Độ cho rằng dù xuất khẩu trong ngắn hạn có thể chững lại, nhưng giá xuất khẩu có thể đã chạm đáy. Các yếu tố như chính sách giá tối thiểu (MSP) của chính phủ Ấn Độ, đồng rupee ổn định và lượng dự trữ lớn trong nước có thể đóng vai trò như “sàn giá” giúp bình ổn giá gạo toàn cầu, theo bà Rani.

Tuy nhiên, chính sách xuất khẩu gạo của Ấn Độ luôn mang tính “khó đoán”, theo ông Shahidur Rashid, Giám đốc khu vực Nam Á tại IFPRI.  “Bất kỳ bước đi thiếu ổn định nào từ nước này đều sẽ gây chấn động lên toàn bộ hệ thống – không chỉ với các nước xuất khẩu như Thái Lan hay Việt Nam, mà còn với các thị trường tiêu thụ lớn tại châu Phi.”, ông Shahidur Rashid cho biết.