Lo giá nhà tiếp tục tăng theo bảng giá đất mới

Anh Lê Phong, cư trú tại phường An Bình (TP HCM), cho biết hai năm gần đây, mỗi lần thông tin điều chỉnh bảng giá đất xuất hiện, thị trường gần như phản ứng ngay: chủ đầu tư nâng giá bán, nhà đầu tư đẩy giá thứ cấp, còn người mua ở thực dần hụt hơi.

Theo tính toán của anh, từ khi TP HCM áp dụng bảng giá đất theo Quyết định 79, giá nhà đã tăng bình quân 30-40% so với trước. Nếu bảng giá đất mới tiếp tục điều chỉnh, nguy cơ giá nhà leo thang thêm là điều khó tránh khỏi. Bởi khi giá bán sơ cấp bị đội lên, thị trường thứ cấp cũng có xu hướng tăng theo, tạo hiệu ứng dây chuyền.

Cùng quan điểm, chị Thục Vi, nhân viên ngân hàng, sống tại phường Đông Hòa, dẫn chứng năm nay, khi giá đất tại khu vực Bình Dương cũ còn tương đối ổn định, giá nhà đã tăng 40-50%; năm tới, nếu bảng giá tăng mạnh, nhà ở sẽ có nguy cơ leo thang.

Dự thảo bảng giá đất mới của TP HCM dự kiến áp dụng từ ngày 1/1/2026, ghi nhận mức tăng 30-40% tại nhiều khu vực nội thành, riêng Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu cũ, giá đất ở một số trục đường được đề xuất tăng tới 2-3 lần so với bảng giá hiện hành.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường TP HCM, bảng giá đất mới về nguyên tắc chưa tác động lớn đến nhóm doanh nghiệp bất động sản vì tiền sử dụng đất hiện vẫn chủ yếu được xác định theo phương pháp thặng dư (tính trên doanh thu dự án trừ chi phí phát triển và lợi nhuận), không phụ thuộc hoàn toàn vào bảng giá.

Dù vậy, các chuyên gia cho rằng tác động sẽ xuất hiện rõ hơn ở giai đoạn thứ hai, tức thời điểm doanh nghiệp gom quỹ đất thông qua nhận chuyển nhượng từ người dân. Khi bảng giá tăng, tâm lý thị trường thường khiến kỳ vọng giá bán đất tăng theo. Chi phí giải phóng mặt bằng, mua lại đất để thực hiện dự án có khả năng đội lên đáng kể, và phần đội giá này cuối cùng vẫn được phản ánh vào giá nhà.

Lãnh đạo một doanh nghiệp bất động sản tại TP HCM chia sẻ, tiền đất chiếm 40-50% tổng chi phí phát triển dự án, thậm chí tới 60% nếu quỹ đất được mua lại từ thị trường thứ cấp. Điều này đồng nghĩa doanh nghiệp phải bỏ ra lượng vốn lớn ngay từ đầu, sử dụng cả vốn tự có và vốn vay ngân hàng, chịu lãi suất trong suốt thời gian dự án chưa đưa ra thị trường.

"Giá bán buộc phải điều chỉnh tăng và điều này chắc chắn ảnh hưởng đến thanh khoản, nhất là với phân khúc nhà ở vừa túi tiền vốn hướng đến người mua ở thực" doanh nghiệp nói.

Một yếu tố khác đang được giới đầu tư và phát triển dự án quan tâm là hệ số điều chỉnh giá đất (hệ số K). Theo dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về tháo gỡ vướng mắc trong thực thi Luật Đất đai, tiền sử dụng đất sẽ được tính theo công thức: bảng giá đất nhân hệ số K, do UBND cấp tỉnh xác lập và điều chỉnh hằng năm từ ngày 1/1.

Tức bảng giá đất mới chỉ là phần nền, trong khi mức nghĩa vụ tài chính thực tế doanh nghiệp phải nộp phụ thuộc lớn vào hệ số K - con số được xem như "ẩn số lớn nhất" của thị trường đất đai giai đoạn tới.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM, cho biết hiện nay nhiều dự án vẫn áp dụng phương pháp thặng dư nên bảng giá đất tăng nhẹ, chưa tác động lớn ngay lập tức. Tuy nhiên, khi công thức "giá đất = bảng giá đất × hệ số K" triển khai, chi phí đất có thể cao hơn nhiều so với phương pháp thặng dư, thậm chí gấp hai, ba lần. "Giá bán căn hộ tại dự án đưa ra thị trường có thể bị đẩy lên cao, gây biến động mạnh mặt bằng giá nhà ở.

Ông Võ Hồng Thắng, Phó tổng giám đốc DKRA Group, cũng cho rằng hệ số K vẫn đang chờ ban hành và có thể là điểm then chốt quyết định mức giá nhà ở tương lai. Nếu hệ số được thiết kế hợp lý (0,5), chi phí sử dụng đất sẽ "dễ thở", còn hệ số vượt xa bảng giá tham chiếu (trên 1), áp lực chi phí sẽ truyền dẫn trực tiếp vào giá bán bất động sản.

Trước bài toán làm sao bảng giá đất tiệm cận thị trường để phục vụ quản lý Nhà nước, nhưng không đẩy giá nhà tăng cao phi lý, ông Châu đề xuất tách hệ số K thành ba nhóm: K1 điều chỉnh bảng giá đất cơ bản, K2 áp dụng cho bồi thường khi Nhà nước thu hồi, K3 tính nghĩa vụ tài chính tại các dự án thương mại.

Nếu K3 được xác lập độc lập theo từng dự án, giá đất thương mại có thể phản ánh sát hơn với khả năng hấp thụ của thị trường. Ví dụ, với khu đất Nguyễn Xiển, nếu hệ số K1 là 1,4 nhưng K3 chỉ 0,4, bảng giá đất 80 triệu đồng mỗi m2 có thể giảm còn 32 triệu, phù hợp hơn với giá trị thực.

Dẫu vậy, theo ông Võ Hồng Thắng, việc kiểm soát giá nhà không thể chỉ trông chờ vào việc kìm hãm bảng giá đất. Chính sách dài hạn phải hướng vào tạo điều kiện cho thị trường mở rộng nguồn cung nhà ở vừa túi tiền, khuyến khích phát triển nhà ở xã hội, minh bạch hóa giao dịch, hạn chế đầu cơ và áp thuế lũy tiến theo thời gian nắm giữ.

Song song đó, ông Thắng cho rằng việc hình thành hệ thống sàn giao dịch tập trung và thiết lập Quỹ Nhà ở quốc gia được đánh giá là cần thiết nhằm huy động vốn dài hạn từ ngân sách, trái phiếu nhà ở, quỹ đầu tư.