Làn sóng tái cơ cấu nhân sự trong ngành xe điện

Theo phân tích của Rest of World về các thông báo sa thải, hơn 30.000 công nhân tại các nhà sản xuất xe điện và các ngành công nghiệp liên quan trên toàn thế giới đã mất việc trong năm qua.

Làn sóng sa thải này chiếm từ 1% đến 40% tổng số lao động tại các công ty, trải dài từ gã khổng lồ General Motors ở Detroit đến startup mới nổi Ola của Ấn Độ. Điều này báo hiệu những bất ổn trên toàn bộ hệ sinh thái di chuyển bằng điện – một lĩnh vực mà các chính phủ từng đặt cược sẽ là động lực việc làm cho tương lai.

Các thương hiệu lâu đời như Nissan, Volvo, và Porsche đã cắt giảm hàng ngàn nhân viên trong quá trình chuyển đổi sang xe điện và đối phó với những biến động thương mại, theo tuyên bố từ các công ty. 

Các startup trong khu vực như Maka Motors của Indonesia cũng phải thu hẹp quy mô tương tự, với lý do nhu cầu sụt giảm và căng thẳng địa chính trị gia tăng đã cản trở tham vọng xe điện của họ.

Những đợt sa thải này phản ánh sự chuyển mình của ngành công nghiệp, từ giai đoạn tăng trưởng bùng nổ sang một giai đoạn cạnh tranh khốc liệt hơn. Mặc dù doanh số xe điện toàn cầu đã vượt mốc 17 triệu chiếc vào năm 2024 – tăng 25% so với năm trước, đà tăng trưởng đã chậm lại đáng kể. 

Sự sụt giảm này đặc biệt nghiêm trọng tại các thị trường trọng điểm ở phương Tây, nơi các chính sách trợ cấp bị thu hồi và lãi suất tăng cao, buộc các công ty phải điều chỉnh lại nhu cầu nhân sự của mình.

"Các đợt sa thải không hẳn cho thấy ngành xe điện sụp đổ, mà thiên về việc tái cân bằng chiến lược, cơ cấu chi phí và định vị cạnh tranh," ông Muhammad Rafey Khan, trưởng bộ phận nghiên cứu tại công ty tư vấn PTR Inc., chia sẻ với Rest of World.

Thị trường nội địa Trung Quốc, từng là động lực tăng trưởng cho các thương hiệu phương Tây, nay đã trở thành một "pháo đài" được thống trị bởi các gã khổng lồ nội địa như BYD, Nio, XPeng và Geely. Những công ty này hiện đang là mối đe dọa cho các đối thủ gạo cội trên toàn cầu.

Các ngành công nghiệp phụ trợ cũng chịu ảnh hưởng. Vào tháng 4 năm nay, tập đoàn điện tử Hàn Quốc LG đã đóng cửa hoàn toàn bộ phận sạc xe điện đã hoạt động được 3 năm, điều chuyển nhân viên sang các đơn vị khác. Các công ty cho thuê và sạc nhỏ hơn, do không có sự linh hoạt này, đã buộc phải cho nhân viên nghỉ việc.

Gã khổng lồ xe điện BYD cũng liên tục vấp ngã: Hoãn kế hoạch xây dựng một nhà máy lớn do lo ngại về thuế quan của Mỹ, đóng cửa một dự án ở Brazil giữa các cáo buộc về điều kiện lao động "như nô lệ", và không được chấp thuận xây dựng cơ sở 1 tỷ USD ở Ấn Độ vì lý do an ninh quốc gia, theo các nguồn tin từ chính phủ và truyền thông.

Theo ông Khan, chu kỳ tuyển dụng rồi lại sa thải này sẽ còn tiếp diễn đến năm 2025. Các công ty cung cấp những mẫu xe giá cả phải chăng với phạm vi hoạt động cạnh tranh sẽ mở rộng, trong khi những công ty có sản phẩm yếu kém hoặc bộ máy cồng kềnh sẽ tiếp tục cắt giảm nhân sự hoặc đứng trước nguy cơ bị thâu tóm.

Cuộc thanh lọc này đánh dấu một giai đoạn trưởng thành đầy đau đớn của một ngành từng được cả thế giới tung hô là tương lai của ngành giao thông vận tải.

"Những diễn biến này cho thấy, dù các nhà máy xe điện ở các nước đang phát triển có tiềm năng tạo ra quy mô việc làm lớn, kết quả cuối cùng lại rất nhạy cảm với sự rõ ràng của chính sách, yếu tố địa chính trị và năng lực thực thi," ông Khan nhận định.