Cổ phiếu DAT tăng trần 37 phiên liên tiếp, đâu là động lực?

Cổ phiếu DAT tăng bất thường

Trên sàn HOSE, cổ phiếu DAT của CTCP Đầu tư Du lịch và Phát triển Thuỷ sản (Trisedco) đang tạo sóng trên thị trường chứng khoán khi trần 37 phiên liên tiếp. Kết phiên 7/8, cổ phiếu DAT đạt 80.500 đồng/cp, tức tăng hơn 11 lần từ giữa tháng 6 đến nay.

DAT được thành lập từ năm 2007, vốn điều lệ hiện tại là hơn 460 tỉ đồng. Cổ đông lớn nhất nắm quyền chi phối tại DAT là CTCP Đầu tư và Phát triển Đa Quốc Gia I.D.I (Mã: IDI) với tỉ lệ sở hữu 79,25%. Ông Lê Văn Chung, Chủ tịch HĐQT của DAT đang là thành viên HĐQT kiêm Phó Tổng giám đốc của IDI.

Bên cạnh DAT, Tập đoàn Sao Mai, công ty mẹ của IDI cũng nắm 3,94% vốn của DAT. Ngoài ra, ông Lê Thanh Thuấn, thành viên HĐQT của DAT, Chủ tịch của IDI và con trai cùng sở hữu 3,94% vốn tại đây.

Do cơ cấu cổ đông cô đặc nên thanh khoản cổ phiếu DAT thường rất thấp. Thực tế, dù cổ phiếu DAT tăng dựng đứng nhưng thanh khoản lại rất thấp với khối lượng giao dịch chỉ vài chục đơn vị, phiên nhiều nhất cũng chỉ hơn 2.700 đơn vị.

Sau khi cổ phiếu DAT tăng vọt hiện vốn hoá thị trường công ty này đã lên đến 3.700 tỉ đồng cuối ngày 10/8, tương ứng bội số thu nhập (P/E) của 4 quí gần nhất trên 70 lần. Trong khi đó, cổ phiếu IDI của công ty mẹ IDI vẫn đang lẹt đẹt ở mức giá dưới 4.000 đồng/cp, tương ứng mức vốn hoá chỉ có 890 tỉ đồng.

Điều này đặt lên nhiều dấu hỏi liệu có bàn tay vô hình nào tác động đến giá cổ phiếu DAT trên thị trường hay không? Những nhà đầu tư nào sẵn sàng bỏ tiền để mua cổ phiếu DAT trong suốt 37 phiên vừa qua giúp cổ phiếu này tăng trần liên tục?

Theo tìm hiểu, DAT hoạt động trong lĩnh vực chế biến thuỷ sản với ba sản phẩm chính là bột cá, mỡ cá và phụ phẩm. Trong đó, bột cá - nguyên liệu đóng góp tới gần 3/4 doanh thu cho công ty và mỡ cá chiếm khoảng 21%, theo số liệu cuối năm 2019.

Đối với mỡ cá tra – basa dùng để sản xuất dầu cá. Tập đoàn Sao Mai, công ty mẹ của IDI và DAT đang sở hữu sản phẩm dầu cá thương hiệu Ranee - thương hiệu dầu ăn được Sao Mai tung ra thị trường cuối năm 2014, từng được kì vọng sẽ đóng góp lợi nhuận của ASM.

Dù vậy, cho nến nay, thương hiệu này vẫn chưa thực sự tạo được dấu ấn đáng kể trên thị trường, theo báo cáo của Euromonitor International. Trong các báo cáo thường niên gần đây của công ty cũng không nêu thêm thông tin hoạt động của mảng kinh doanh này.

DAT hiện có một nhà máy sản xuất bột cá – mỡ cá với 3 dây chuyền sản xuất, tổng công suất 470 tấn nguyên liệu/ngày. Theo giới thiệu của công ty, bột cá là sản phẩm được làm từ cá nguyên con, xương và phụ phẩm từ cá sau chế biến dùng để làm nguyên liệu trong sản xuất thức ăn gia súc, gia cầm và thủy hải sản.

Nguồn nguyên liệu là phụ phẩm cá tra được cung cấp từ công ty mẹ IDI. Bên cạnh đó, công ty còn có một nhà máy tinh luyện dầu ăn với 2 dây chuyền tinh luyện đã đưa vào sử dụng và 1 dây chuyền sản xuất Margarine cuối năm 2019 vẫn đang trong giai đoạn lắp đặt.

Năm 2019, doanh thu xuất khẩu của công ty chiếm 21%, giảm mạnh so với mức 44,5% của năm 2018. Trung Quốc vẫn đang là thị trường xuất khẩu bột cá chủ yếu của DAT và đây cũng là thị trường nhập khẩu bột cá lớn nhất thế giới.

Hoạt động kinh doanh "không có gì đột biến"

DAT là doanh nghiệp chế biến bột cá, mỡ cá từ nguyên liệu phụ phẩm của cá tra phi lê, do đó tình hình kinh doanh của công ty chịu tác động trực tiếp bởi tình hình nuôi trồng và sản xuất của các nhà máy cá tra phi lê.

Thực tế, do hoạt động sản xuất chỉ chiếm quanh 21 – 23% tỉ trọng doanh thu của DAT (theo số liệu từ năm 2017 – 2019), phần còn lại đến từ hoạt động thương mại bột cá. Do đó, mặc dù doanh thu DAT lớn nhưng biên lợi nhuận là rất thấp và đang có xu hướng giảm dần.

Chẳng hạn như năm 2019, biên lợi nhuận gộp DAT giảm mạnh còn 5%. Doanh nghiệp cho biết cuối năm 2019, lượng tồn kho ở các nhà máy phi lê khá lớn. Do đó, trong ngắn hạn, qui mô sản xuất của các nhà máy này cũng giảm dẫn đến lượng phụ phẩm cũng giảm theo. Sẽ có hiện tượng tranh mua dẫn đến giá nguyên liệu tăng cao, làm thu hẹp biên lợi nhuận.

Kết quả kinh doanh của DAT trong 6 tháng đầu năm nay cũng không có gì đột biến để hỗ trợ giá cổ phiếu. 6 tháng đầu năm 2020, DAT đạt 955 tỉ đồng doanh thu thuần, 18 tỉ đồng lãi sau thuế, giảm lần lượt 8% và 32% so với cùng kì năm 2019.

Hồi đầu tháng 7, DAT đã giải trình việc cổ phiếu tăng trần trên 10 phiên do cung cầu thị trường, giá cổ phiếu là do các nhà đầu tư quyết định, nằm ngoài kiểm soát của công ty. Phía doanh nghiệp cũng khẳng định không có sự tác động đến giá giao dịch trên thị trường.

Người viết mới đây cũng đã liên hệ với phía công ty mẹ là CTCP Tập đoàn Sao Mai (Mã: ASM) và được cho biết là trong vòng hai tháng nay, hoạt động kinh doanh của DAT diễn ra bình thường, không có gì đột biến và khẳng định diễn biến giá cổ phiếu hoàn toàn do thị trường quyết định.

Đáng chú ý, mặc dù ghi nhận lợi nhuận, dòng tiền kinh doanh của công ty đã liên tục âm kể từ năm 2016 đến nay, ngay sau khi cổ phiếu DAT lên sàn tháng 11/2015.

Trong khi đó, qui mô nợ vay của doanh nghiệp thì ngày càng tăng, vượt vốn chủ sở hữu từ năm 2015 đến nay. Hết quí II tổng nợ vay của DAT là 899 tỉ đồng, gấp 1,5 lần vốn chủ sở hữu.