Chuyển đổi thuế khoán sang kê khai: Từ tâm lý lo ngại đến sự chủ động thích ứng

Từ tâm lý e ngại thủ tục phức tạp, sổ sách rườm rà và chi phí phát sinh, nhiều hộ kinh doanh tại TP. Hồ Chí Minh đang chủ động thích ứng với quá trình chuyển đổi số; trong đó có việc chuyển từ hình thức thuế khoán sang thuế kê khai theo quy định mới.

Ngày 19/12, tại TP. Hồ Chí Minh, chương trình tương tác “Lên số – Lên đời” đã diễn ra với sự tham gia của đông đảo hộ kinh doanh trên địa bàn. Đây là hoạt động thuộc chuỗi dự án “Cùng hộ kinh doanh lên doanh nghiệp số 2025”, do báo Tuổi Trẻ phối hợp cùng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), Cục Thuế (Bộ Tài chính), Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh và UBND phường Cầu Kiệu tổ chức.

Chương trình là diễn đàn để các hộ kinh doanh trực tiếp trao đổi, chia sẻ những vướng mắc, kinh nghiệm và lợi ích thực tế trong quá trình chuyển đổi từ thuế khoán sang thuế kê khai; đồng thời từng bước tiếp cận mô hình kinh doanh trên nền tảng số.

Chia sẻ tại sự kiện, ông Trần Nhật Nam, chủ cửa hàng quần áo trên đường Phan Xích Long (phường Cầu Kiệu, TP. Hồ Chí Minh) cho biết, tâm lý lo lắng là điều khó tránh khỏi đối với nhiều hộ kinh doanh khi bắt đầu chuyển đổi. Những băn khoăn phổ biến xoay quanh thủ tục hành chính, việc sử dụng hóa đơn điện tử, quản lý sổ sách thu – chi và chi phí thuê kế toán.

Tuy nhiên, theo ông Nam, khi triển khai thực tế, quá trình chuyển đổi không quá phức tạp như nhiều người từng hình dung. Các giải pháp hóa đơn điện tử và phần mềm bán hàng hiện nay đã hỗ trợ tương đối toàn diện, giúp hộ kinh doanh nhỏ có thể tự thực hiện các nghiệp vụ cơ bản mà không nhất thiết phải thuê kế toán riêng.

Một trong những lo ngại lớn khác là nguy cơ bị truy thu hoặc xử phạt do trước đây áp dụng thuế khoán. Về vấn đề này, ông Nam cho biết, cơ quan thuế đã có hướng dẫn rõ ràng, khẳng định các hộ kinh doanh chuyển đổi và thực hiện đúng quy định sẽ không bị truy thu hồi tố, qua đó tạo tâm lý yên tâm cho người nộp thuế.

Liên quan đến mối quan tâm về việc số thuế phải nộp có thể tăng cao, thực tế cho thấy, với phương pháp tính thuế dựa trên doanh thu thực tế sau khi trừ các khoản chi phí hợp lý, không ít hộ kinh doanh ghi nhận mức thuế phải nộp thấp hơn so với hình thức thuế khoán trước đây.

Ở góc độ người kinh doanh đa kênh, anh Từ Văn Quang, chủ cửa hàng cung cấp sản phẩm và dịch vụ dành cho thú cưng tại phường Cầu Kiệu cho biết, việc làm quen với các nền tảng kinh tế số đã diễn ra từ sớm do cửa hàng hoạt động song song cả kênh offline và online. Tuy nhiên, việc chuyển sang thuế kê khai và triển khai hóa đơn điện tử chỉ mới được anh thực sự thực hiện trong khoảng 6 tháng gần đây.

Theo anh Quang, những vướng mắc lớn nhất khi chuyển đổi nằm ở khâu xử lý hàng tồn kho và triển khai hóa đơn điện tử. Trước đó, mô hình hộ kinh doanh chưa có bộ phận kế toán chuyên nghiệp, nên việc quản lý chứng từ, xuất hóa đơn và hạch toán ban đầu không tránh khỏi lúng túng. Dù vậy, nhờ sự hỗ trợ kịp thời từ cơ quan thuế, các khó khăn dần được tháo gỡ, giúp hoạt động kinh doanh ổn định hơn theo hình thức thuế kê khai.

Tương tự, bà Trần Thị Tú Quyên, đại diện một cửa hàng kinh doanh phụ kiện và quà tặng tại phường Cầu Kiệu cho biết, không ít hộ kinh doanh rơi vào tâm lý lo lắng khi nhận thông tin Nhà nước triển khai chuyển đổi phương thức tính thuế.

Theo bà Quyên, trong khoảng 6 tháng, bà đã tham gia từ 3–4 buổi tư vấn trực tiếp do cơ quan thuế tổ chức. Cán bộ thuế chủ động gửi thư mời, gọi điện hướng dẫn và giải đáp chi tiết các vướng mắc với tinh thần đồng hành, hỗ trợ. Việc được triển khai sớm giúp hộ kinh doanh có đủ thời gian tìm hiểu và làm quen dần với phương thức kê khai mới.

Song song đó, các đơn vị cung cấp giải pháp hóa đơn điện tử cũng tham gia hỗ trợ, giúp hộ kinh doanh triển khai xuất hóa đơn giá trị gia tăng thuận lợi, hạn chế sai sót trong giai đoạn đầu.

Đáng chú ý, theo bà Quyên, việc chuyển sang thuế kê khai không chỉ giúp tuân thủ quy định mà còn mang lại lợi ích rõ rệt về mặt kinh doanh. Cửa hàng của bà thường cung cấp quà tặng cho các doanh nghiệp tổ chức sự kiện. Trước đây, do hạn chế về hóa đơn và hồ sơ pháp lý, nhiều khách hàng doanh nghiệp còn e ngại khi đặt đơn hàng lớn. Sau khi hoàn tất chuyển đổi, số lượng khách hàng doanh nghiệp liên hệ đã tăng đáng kể chỉ trong vòng 1–2 tháng gần đây.

“Doanh thu cải thiện rõ rệt, đồng thời việc tư vấn và tạo dựng niềm tin với khách hàng cũng thuận lợi hơn rất nhiều”, bà Quyên cho biết và khuyến nghị các hộ kinh doanh còn do dự nên chủ động tìm đến cơ quan thuế để được tư vấn, sớm hoàn tất việc chuyển đổi.

Tại chương trình, bà Huỳnh Thị Thanh Thúy, đại diện Thuế cơ sở 13 (Thuế TP. Hồ Chí Minh) cho biết, theo quy định hiện hành, hộ kinh doanh được phân loại thành bốn nhóm theo doanh thu hằng năm, tương ứng với mức độ nghĩa vụ thuế, chế độ kế toán và yêu cầu áp dụng hóa đơn điện tử khác nhau.

Bà Thúy cũng lưu ý, đối với hộ kinh doanh bán hàng qua sàn thương mại điện tử, nếu sàn có chức năng thanh toán thì sàn sẽ thực hiện khấu trừ và kê khai thuế thay cho hộ kinh doanh. Trường hợp sàn không có chức năng thanh toán, hộ kinh doanh vẫn phải tự kê khai và nộp thuế theo quy định.

Trong thời gian tạm ngừng kinh doanh, hộ kinh doanh có trách nhiệm thông báo với cơ quan thuế và không phải thực hiện kê khai, nộp thuế trong thời gian này. Hiện nay, việc kê khai thuế được thực hiện hoàn toàn trực tuyến thông qua các kênh như eTax Mobile, Cổng Thuế điện tử và Cổng Dịch vụ công ngành Thuế.

Để hỗ trợ hộ kinh doanh làm quen với phương thức kê khai điện tử, hiện cơ quan thuế đã triển khai kênh trải nghiệm trước khi chính thức áp dụng đồng bộ từ ngày 1/1/2026.