Cách một cây cầu, chênh nhau 28% lương tối thiểu

Tại Hội nghị Ban chấp hành Tổng liên đoàn lần thứ 8 ngày 12/12, ông Lê Văn Hòa, Phó chủ tịch Liên đoàn lao động TP HCM, cho biết sau sáp nhập, thành phố còn 168 xã, phường, đặc khu. Khi rà soát phân vùng để chuẩn bị tăng lương tối thiểu từ 1/1/2026, Công đoàn phát hiện có địa phương thuộc vùng I với mức lương 5,31 triệu đồng, nhưng xã liền kề lại thuộc vùng III chỉ 4,14 triệu đồng, chênh nhau 1,17 triệu đồng.

"Các địa bàn này chỉ cách nhau một cây cầu, một tuyến đường, lao động làm cùng ngành nghề, cùng loại công việc, cùng cường độ lao động nhưng tỷ lệ chênh lệch lương tối thiểu tới 28%", ông nói, cho biết tình trạng này từng xảy ra giai đoạn 2013-2017 ở khu vực giáp ranh thị xã Phú Mỹ và huyện Châu Đức cũ. Khi đó, chỉ chênh nhau một bậc vùng lương cũng dẫn đến tranh chấp.

Theo Công đoàn TP HCM, sau sáp nhập, nhiều xã, phường, đặc khu trước thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nay thuộc TP HCM có mức đô thị hóa, hạ tầng, chi phí sinh hoạt tiệm cận vùng I nên không còn phù hợp với mức lương vùng III. Từ rà soát thực tế, Công đoàn kiến nghị nâng vùng lương cho một số địa bàn, và cuối cùng 6 xã cùng đặc khu Côn Đảo được nâng từ vùng III lên vùng II. Việc điều chỉnh giúp hàng chục nghìn lao động hưởng lương tối thiểu cao hơn, thu hẹp khoảng cách thu nhập và giảm nguy cơ tranh chấp lao động.

Đại diện Công đoàn đề nghị hoàn thiện khung pháp lý về phân vùng lương tối thiểu theo nguyên tắc địa bàn giáp vùng I không chênh quá một bậc vùng lương. Với địa bàn hải đảo, đặc biệt nơi có chi phí sinh hoạt cao như Côn Đảo, cần xem xét cơ chế vùng lương đặc thù. Các khu công nghiệp, khu chế xuất biến động mạnh sau sắp xếp đơn vị hành chính cũng cần bổ sung quy định về điều khoản chuyển tiếp để tránh tạo áp lực đột ngột cho doanh nghiệp. Ông Hòa đề xuất thí điểm cơ chế Hội đồng tiền lương vùng hoặc đô thị đặc biệt, trong đó công đoàn địa phương tham gia thường trực để phản ánh sát hơn đặc thù từng khu vực.

Ông Hòa cho rằng khi kiến nghị tăng lương tối thiểu phải tính tới sức chịu đựng của doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và nhóm sử dụng nhiều lao động. Công đoàn cần truyền thông rõ cho người lao động hiểu lương tối thiểu là mức thấp nhất làm căn cứ thương lượng, việc điều chỉnh phân vùng chỉ là căn cứ quản lý chứ không đồng nghĩa doanh nghiệp phải tăng lương theo cùng tỷ lệ cho tất cả, nhằm tránh kỳ vọng vượt khả năng thực tế và gây căng thẳng quan hệ lao động.

Bà Hồ Thị Kim Ngân, Phó ban Quan hệ lao động Tổng liên đoàn, nhận định nhiều địa phương sau sáp nhập có thể gặp tình trạng tương tự TP HCM. Chính phủ đã ban hành Nghị định 293, điều chỉnh lương tối thiểu vùng tăng 7,2% và nâng vùng lương cho một số địa bàn. Tuy vậy, bà cho rằng công đoàn cơ sở và chính quyền địa phương cần tiếp tục rà soát chi phí sinh hoạt để đánh giá tính phù hợp của phân vùng lương, đảm bảo vùng giáp ranh không cách biệt quá xa và có cơ sở đề xuất điều chỉnh kịp thời.

Từ 1/1/2026, lương tối thiểu tháng tăng 7,2%, với vùng I là 5,31 triệu đồng; vùng II là 4,73 triệu đồng; vùng III là 4,14 triệu đồng và vùng IV là 3,7 triệu đồng. Việc sáp nhập đơn vị hành chính làm thay đổi địa bàn áp dụng, một số nơi được nâng vùng lương để phản ánh đúng điều kiện thị trường lao động, mức độ hình thành cụm công nghiệp và hạ tầng.

Tính đến cuối tháng 11, cả nước ghi nhận 55 cuộc ngừng việc tập thể, giảm 21 cuộc so với cùng kỳ 2024. Nguyên nhân chủ yếu do doanh nghiệp chậm trả lương thưởng, vi phạm chính sách hoặc do người lao động yêu cầu điều chỉnh lương, không đồng thuận mức thưởng và điều kiện làm việc.