Bất luận ông Trump chọn ai, chủ tịch Fed tiếp theo đều khó hoạt động độc lập

Nỗi lo có cơ sở

Tổng thống Donald Trump hiện chỉ còn 4 ứng viên cuối cùng cho chức chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và đa số ý kiến trên Phố Wall cho rằng cố vấn kinh tế Nhà Trắng Kevin Hassett sẽ được chọn.

Tuy nhiên, nói đến ứng viên nên trở thành chủ tịch Fed, nhiều chuyên gia trên Phố Wall lại không muốn ông Hassett.

Tại sao Phố Wall lại bất nhất như vậy? Lý do khiến ông Hassett trở thành ứng viên hàng đầu lại là điều khiến phe chỉ trích ông lo ngại nhất: một người thân cận với ông Trump không thể là một lãnh đạo ngân hàng trung ương độc lập.

Song, quá trình chuyển giao quyền lực lần này độc đáo ở chỗ chủ nhân Nhà Trắng muốn một chủ tịch Fed không phù hợp với những quan niệm truyền thống về “độc lập”. Ông muốn một người ủng hộ chính sách kinh tế của mình và điều đó đồng nghĩa Fed phải giảm mạnh lãi suất.

Tổng thống Trump đã nêu rõ quan điểm của mình trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social vào ngày 23/12. Ông ca ngợi tăng trưởng kinh tế quý III mạnh mẽ, sau đó than thở rằng thị trường thường giảm điểm khi có tin tốt vì dự đoán Fed sẽ tăng lãi suất để tránh lạm phát.

Trên thực tế, thị trường không giảm điểm trong phiên giao dịch hôm đó. Và Fed cũng không tăng lãi suất để đáp lại những tin tốt. Hai năm qua, tăng trưởng kinh tế rất ổn định, thị trường chứng khoán liên tục lập kỷ lục và Fed đang hạ lãi suất. Nguyên nhân là Fed lo ngại về thị trường lao động hơn lạm phát.

Đối với ông Trump, điều đó vẫn chưa đủ. “Tôi muốn chủ tịch Fed mới hạ lãi suất nếu thị trường hoạt động tốt, chứ không phải phá huỷ thị trường mà không có lý do gì. Bất kỳ ai bất đồng ý kiến với tôi sẽ không bao giờ trở thành chủ tịch Fed”, ông viết.

Nói một cách đơn giản, chủ tịch Fed tiếp theo chỉ có thể được bổ nhiệm nếu người đó đã cam kết trước về việc hạ lãi suất. Điều này không phù hợp với hầu hết các định nghĩa về tính độc lập.

Về 4 ứng viên hàng đầu

Tất cả ứng viên hiện nay đều nói rằng họ ủng hộ hạ lãi suất: ông Hassett, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia; cựu Thống đốc Kevin Warsh; Thống đốc đương nhiệm Christopher Waller; và Giám đốc BlackRock Rick Rieder.

Do đó, những cáo buộc chống lại ông Hassett có thể đã bị phóng đại và năng lực của vị quan chức đang bị xem nhẹ. Năng lực học thuật của ông - có bằng tiến sĩ, từng làm việc tại Fed cùng các viện nghiên cứu chính sách lớn và có các bài báo đăng trên những tạp chí uy tín - rất vững chắc.

Ông Hassett có những dự báo khá kỳ lạ, nhưng nhìn chung ông truyền đạt thông tin bằng ngôn ngữ mà các chuyên gia kinh tế có thể hiểu được, tờ Wall Street Journal cho hay.

Với tư cách là Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, ông Hassett đã thể hiện sự độc lập nhất định. Nhiều nhân viên “muốn tôi rời khỏi Nhà Trắng ngay từ đầu”, ông nhớ lại trong cuốn hồi ký năm 2021.

Ông từng mâu thuẫn với cố vấn thương mại Peter Navarro - một quan chức đặc biệt ủng hộ chính sách thuế quan. Khi ông Trump quay lưng với Chủ tịch Fed hiện tại Jerome Powell vì tăng lãi suất, ông Hassett trấn an truyền thông rằng vị trí của ông Powell vẫn an toàn.

Đến năm 2019, “tôi đã chịu đựng đủ rồi”, ông Hassett viết. Theo tiết lộ của vị quan chức, Tổng thống Trump đã liên tục thách thức “những quan điểm lâu năm” của ông trong khi đồng nghiệp và truyền thông tấn công ông.

Sau khi rời nhiệm sở, ông Hassett chỉ trích các chính sách của cựu Tổng thống Joe Biden. Ông dự đoán chính xác rằng các chính sách đó, cùng với lãi suất thấp, sẽ thúc đẩy lạm phát lên cao.

Tuy nhiên, về vấn đề Fed, ông nhìn chung khá cân bằng và lên tiếng bảo vệ ông Powell vì đã tăng lãi suất vào năm 2022.

Khi ông Powell cắt giảm lãi suất 50 điểm cơ bản (bps) vài tháng trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2024, ông Hassett ban đầu tỏ ra ủng hộ. Ông nói với tờ Financial Times rằng Fed hành động “rất hợp lý dựa trên những dữ liệu mà họ có vào thời điểm đó”.

Song, sau khi trở thành Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia của ông Trump vào đầu năm nay, ông Hassett trở nên thiên vị hơn. Ông gọi đợt giảm 50 bps vào năm 2024 là một sự ưu ái dành cho Phó Tổng thống lúc bấy giờ là bà Kamala Harris, đồng thời chỉ trích ông Powell vì chậm trễ cắt giảm lãi suất.

Ít ai phản đối nếu ông Hassett phiên bản trước năm 2025 nắm quyền điều hành Fed. Dù vậy, công chúng cần có chút đánh giá khách quan. Xét cho cùng, ông Hassett không thể công khai bất đồng quan điểm với ông Trump mà vẫn tiếp tục là một phần trong chính quyền hiện tại.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Scott Bessent ban đầu là người đứng ra bảo vệ Fed và chỉ trích thuế quan. Giờ đây, ông là người bảo vệ thuế quan và chỉ trích Fed. Dường như không ai trên Phố Wall trách ông Bessent về điều này.

Trong khi đó, những người ủng hộ ứng viên Warsh cho rằng ông sẽ hoạt động độc lập hơn vì ông không thân cận với Tổng thống Trump và từ lâu đã có quan điểm diều hâu về lạm phát cũng như chính sách tiền tệ.

Tuy nhiên, dù không phải là thành viên của chính quyền, ông Warsh hầu như không cho thấy dấu hiệu bất đồng với ông Trump trong năm nay.

Vị cựu thống đốc chỉ trích ông Powell gay gắt hơn ông Hassett. Ông cũng không lên tiếng phản đối việc ông Trump nỗ lực kiểm soát chính sách tiền tệ bằng cách đe doạ sa thải ông Powell hay Thống đốc Lisa Cook.

Nhìn chung, ông Warsh có quan điểm diều hâu kể từ khi làm thống đốc Fed trong giai đoạn 2006 - 2011, kể cả khi lạm phát đang ngang bằng hoặc dưới mức mục tiêu 2% của ngân hàng trung ương. Ông cũng liên tục phản đối Fed mua trái phiếu (chính sách nới lỏng định lượng).

Song, quan điểm cứng rắn của ông có vẻ mềm mỏng hơn khi ông Trump trở thành tổng thống. Vài tháng sau khi ông Trump bắt đầu chỉ trích ông Powell vì tăng lãi suất vào năm 2018, ông Warsh đã kêu gọi chấm dứt chu kỳ tăng lãi suất.

Trong năm nay, dù lạm phát vẫn cao hơn mức mục tiêu, ông Warsh đã bắt đầu lặp lại lời kêu gọi giảm lãi suất của ông Trump.

“Chúng ta có thể hạ lãi suất rất nhiều và bằng cách đó, các khoản vay thế chấp mua nhà cố định 30 năm sẽ trở nên phải chăng hơn, nhờ đó chúng ta có thể vực dậy thị trường nhà ở”, ông nói vào tháng 10.

Không giống ông Hassett hay ông Warsh, ông Waller ủng hộ giảm lãi suất nhưng không chỉ trích ông Powell. Và vị thống đốc đương nhiệm cũng có những lập luận kinh tế tương đối nhất quán và mạch lạc.

Các nhà kinh tế thấy khá yên tâm ở ông Waller. Khi các dữ liệu kinh tế không còn ủng hộ việc cắt giảm lãi suất, ông Waller cũng sẽ không làm vậy.

Ông Hassett nhấn mạnh ông cũng sẽ dựa vào dữ liệu và ý kiến của Tổng thống Trump “không có trọng lượng”. Nhưng liệu ông Hassett - hay các ứng viên còn lại -- có thể chịu đựng được áp lực mà ông Trump sẽ tạo ra hay không?

Trên thực tế, công chúng chỉ biết đến duy nhất một chủ tịch Fed có thể đối đầu ông Trump vì người đó đã làm rồi. Đó là lý do tại sao ông Powell không được xem xét phục vụ thêm một nhiệm kỳ nữa.