Tây An, kinh đô cổ của Trung Quốc đang dần trở thành trung tâm thương mại nhờ dự án 'Vành đai, Con đường'

Công nhân điều khiển robot tại Tập đoàn công nghiệp Dầu và Ngũ cốc Aiju tại Tây An. Ảnh: Evelyn Cheng | CNBC

Một ví dụ điển hình nhất là trung tâm vận chuyển container bằng đường sắt tại thủ đô cổ của Trung Quốc, Tây An, kết nối nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới với Kazakhstan, quốc gia nằm ở vị trí trung tâm của châu Á.

Trong khi, theo ông Jie Gai, Giám đốc dự án marketing của Cảng Vận tải Đa phương thức nội địa Quốc tế Tây An cho biết, Kazakhstan được coi là thị trường cảng nội địa lớn nhất. Tây An cũng là điểm khởi đầu của con Đường Tơ lụa trong quá khứ, khi các thương nhân di chuyển để vận chuyển hàng hóa giữa Trung Quốc và châu Âu.

Hiện, Trung Quốc, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Tập Cận Bình, đang cố gắng mở lại kênh thương mại này thông qua dự án “Vành đai, Con đường”. Hàng loạt các dự án, thường do các doanh nghiệp đảm nhận sử dụng nguồn vốn từ Trung Quốc và các quốc gia khác, nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng tại những khu vực xung quanh.

Cảng vận chuyển container bằng đường sắt Tây An tại Trung tâm Hậu cần và Thương mại Quốc tế Tây An. Ảnh: Evelyn Cheng | CNBC

Trung Quốc cũng hy vọng sẽ đạt được lợi ích kinh tế từ sự cải thiện tăng trưởng trong khu vực. Hồi tháng 11/2014, Tổng thống Kazakhstan Nursultan Nazarbayev công bố một chương trình kích thích trong nước, gọi là “Nurly Zhol” (được dịch ra là "Con đường Tươi sáng"), kêu gọi 9 tỷ USD từ ngân sách nhà nước và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào cơ sở hạ tầng và khu công nghiệp như kinh doanh nông nghiệp và công nghệ thông tin, để đưa nền kinh tế này tránh phụ thuộc vào ngành công nghiệp dầu khí và đó là cơ hội cho Trung Quốc.

“Nhu cầu của họ đối với lốp xe, nguyên liệu xây dựng, xi măng, thép, … ngày càng nhiều”, ông Gai nói với nhóm phóng viên người Mỹ tới thăm Tây An hồi tháng 9.

Đồng thời, Kazakhstan cũng xuất khẩu thực phẩm sang Trung Quốc. Theo ông Gai, hạt chứa dầu của Kazakhstan gây ra mức ô nhiễm ít hơn so với hạt chứa dầu của Trung Quốc. Tuyến đường sắt vận chuyển hạt tới Tây An, nơi chúng được chế biến thành dầu. Thành phẩm, 1 loại dầu ăn được gọi là dầu hạt cải, sau đó sẽ được chuyển ngược lại về Kazakhstan bằng đường sắt.

Ông Liu Dongming, Phó chủ tịch của nhà sản xuất dầu địa phương Aiju cho biết, quy trình này giảm khoảng 20% chi phí cho công ty. Anji cũng có một nhà máy chế biến tại Kazakhstan.

Vận chuyển bằng đường sắt cũng rẻ hơn đường hàng không và nhanh hơn đường biển.

“Trong dự án ‘Vành đai, Con đường’, Kazakhstan đóng vai trò quan trọng đối với việc vận chuyển sản phẩm từ miền Đông Trung Quốc sang cảng Riga và những địa điểm khác. Họ đã triển khai hoạt động đó trong một thời gian và bắt đầu mang lại kết quả thực tế. Và dự án ‘Vành đai, Con đường’ là lý do cho tất cả quy trình đó”, ông David Merkel tại Atlantic Council nói.

Chính phủ Kazakhstan công bố hôm 11/7 rằng đã đạt được thỏa thuận hợp tác thương mại về ngũ cốc và hạt chứa dầu với công ty Aiju. Một phần của thỏa thuận cho phép Kazakhstan cung cấp 100.000 tấn dầu hạt sang Trung Quốc và xây dựng kho chứa ngũ cốc dọc biên giới quốc gia.

CNBC cho biết, xuất khẩu nông phẩm từ Kazakhstan sang Trung Quốc tăng 7,7% trong 4 tháng đầu năm đạt 61,6 triệu USD trong khi, nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc tăng 23,7% lên 51,6 triệu USD.

Doanh thu sản phẩm nông nghiệp và sản phẩm chế biến nông nghiệp giữa 2 quốc gia tăng 14,5% lên 113,2 triệu USD.

Tập đoàn công nghiệp Dầu và Ngũ cốc Aiju. Ảnh: Evelyn Cheng | CNBC

“Dự án ‘Vành đai, Con đường’ mang đến rất nhiều cơ hội cho các thương nhân với chi phí rẻ hơn và giảm phí giao dịch. Chúng tôi cũng hy vọng sẽ có cơ hội hợp tác với doanh nghiệp Mỹ như một đại lý thực phẩm và dầu”, ông Liu của Aiju cho biết.

Dịch vụ Nông nghiệp Quốc tế của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) đang giám sát hoạt động giao dịch ngũ cốc với Trung Quốc.

Tháng 4, USDA cho biết trong báo cáo của mình rằng xuất khẩu bột từ Kazakhstan sang Trung Quốc tăng 8 lần trong giai đoạn 2014 – 2016, trong khi tốc độ xuất khẩu sang các quốc gia khác trong khu vực ổn định hoặc giảm trong thời gian đó.

Mặc dù không có số liệu cụ thể về giao dịch hạt chứa dầu, báo cáo cho biết chính phủ Kazakhstan cũng trợ cấp cho loại cây có hạt chứa dầu với mức 100%/tấn hệ mét, nếu chúng được bán cho các cơ sở nghiền dầu để chế biến thêm trong nước.

Dự trữ hạt chứa dầu của Kazakhstan, tính đến ngày 1/4 (đơn vị: tấn hệ mét)

“Một mặt trái của dự án ‘Vành đai, Con đường’ là khiến các quốc gia đó vướng vào nợ nần với Trung Quốc vì những dự án này. Tôi không nghĩ đó là vấn đề với Kazakhstan vì quốc gia này có thể chơi trò chơi của riêng mình. Họ có thể đàm phán những thỏa thuận tốt với Trung Quốc, Nga và châu Âu”, ông Merkel nói.

Thương mại nông nghiệp của Trung Quốc với Kazakhstan được dự báo sẽ tiếp tục tăng.

Hồi tháng 10, USDA cho biết các nhà đầu tư Trung Quốc đang quan tâm tới việc hình thành cơ sở sản xuất mỳ tại Kazakhstan trị giá khoảng 47 triệu USD, dự kiến sẽ chuyển khoảng 700 tấn mỳ/ngày sang Trung Quốc.

“Người tiêu dùng Trung Quốc đang tìm kiếm sản phẩm mỳ làm bằng bột của Kazakhstan”, USDA cho biết.

Theo tạp chí Beijing Review, trung tâm vận chuyển container bằng đường sắt của Tây An là một phần của Khu Hậu cần và Thương mại Quốc tế của Tây An, trung tâm hậu cần nội địa duy nhất cho nhập khẩu ngũ cốc và thịt.

"Ban đầu, chỉ có 1 tới 2 chuyến tàu một tuần, nhưng hiện đã có 3 - 5 chuyến/tuần tại trung tâm đường sắt. Mục tiêu của chúng tôi là sẽ chạy 2 tuyến/ngày", ông Gai nói.