Không để bài học Uber, Grab tái diễn trong ngành hàng không

Tại tọa đàm “Nhận diện cơ hội và thách thức trong thị trường vận tải hàng không” diễn ra vào ngày 18/5, ông Lê Đình Thọ, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho biết, trong giai đoạn 2010- 2016, thị trường vận tải hàng không Việt Nam tăng trưởng cao, khoảng 17% về hành khách, 12,2% về hàng hóa.

Năm 2016, tổng sản lượng hành khách và hàng hóa thông qua cảnh hàng không, sân bay của Việt Nam đạt 80,8 triệu hành khách. Nhưng đến năm 2017, tổng hành khách đã là 90 triệu, tăng 1,6% so với năm 2016 và tổng hàng hóa tăng 23,8% so với năm 2016. Và dự báo đến 2020, tổng lượng hành khách sẽ đặt được 127,8 triệu hành khách và tổng lượng hàng hóa đạt 21%.

Thứ trưởng Lê Đình Thọ cho rằng ngành hàng không sẽ tiếp tục bùng nổ trong thời gian tới.

Từ những con số trên, ông Thọ cho rằng, ngành hàng không đang hội tụ đầy đủ những mặt thuận lợi từ chính trị, an ninh quốc phòng đến dân sô, xã hội kinh tế vĩ mô, vi mô…và chính sách hội nhập kinh tế. Vì thế, thời gian tới ngành hàng không có thế tiếp tục phát triển nóng.

Theo Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế (IATA), trong giai đoạn 2013 – 2017, Việt Nam xếp thứ 7 trong số những thị trường phát triển nhanh nhất thế giới với tỷ lệ vận chuyển hành khách quốc tế đạt 6,9%; vận chuyển hàng hóa quốc tế đạt 6,6%. Nếu xét ở tầm nhìn đến năm 2035 thì thị trường hàng không của Việt Nam được đánh giá nằm trong nhóm 5 thị trường có lượng khách tăng trưởng cao nhất thế giới. Cùng với sự phát triển nhanh của thị trường hàng không đã thúc đẩy sự tăng trưởng mạnh mẽ ngành du lịch, thương mại và đầu tư toàn cầu những năm qua.

Giá rẻ, giá đắt phải công bằng

Tuy nhiên, sự xuất hiện của hàng không giá rẻ, đã khiến cho ngành hàng không đang trở thành mảnh đất đầy màu mỡ nhưng cũng tiềm ẩn không ít thách thức khi sự cạnh tranh trong lĩnh vực này đang diễn ra khốc liệt.

Theo ông Trần Du Lịch, thành viên Tổ tư vấn của Thủ tướng, sự ra đời của hàng không giá rẻ là một trong những nguyên nhân khiến tốc độ phát triển của ngành hàng không bùng nổ trong thời gian qua. Song đi kèm với đó là sự phá vỡ toàn bộ dự báo quá tải các sân bay, đặc biệt là ở sân bay Tân Sơn Nhất.

“Ở Đức, hàng không giá rẻ có sân ga, đường lên xuống và đường băng khác với sân bay quốc tế và không được chung với sân bay thương mại, Còn ở nước ta, giá rẻ, giá đắt, thương mại… cùng hạ cánh một chỗ, cùng dùng chung một cơ sở hạ tầng. Điều này sẽ tạo ra sự quá tải và không công bằng. Hành khách trả giá đắt cũng chịu cảnh chen chúc như người đi giá rẻ”, ông Lịch cho hay.

Theo ông Lịch, trong lĩnh vực hàng không, giá rẻ, giá đắt cần phải cạnh tranh công bằng.

Theo ông Lịch chính sách phát triển hàng không giá rẻ phải là tổng hòa của một chính sách quốc gia bao gồm từ quản lý, đầu tư hạ tầng, tới sân bay, bến cảng chứ không nên là tự phát. Vì thế, nếu phát triển hàng không giá rẻ mà không có sự quy hoach tổng thể, sẽ dễ phá vỡ cấu trúc của không chỉ ngành này mà còn liên quan đến nhiều ngành khác, đồng thời khiến sự cạnh tranh không lành mạnh bùng phát.

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, Thành viên Tổ tư vấn của Thủ tướng, cạnh tranh theo nghĩa thông thường sẽ tạo ra động lực rất lớn cho sự phát triển của ngành và người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi. Tuy nhiên, việc đầu tiên cần phải thực hiện là tạo ra một khuôn khổ pháp luật công bằng, minh bạch, đảm bảo cho các đối thủ tham gia vào thị trường đều hoạt động hiệu quả.

Dẫn chứng từ câu chuyện cạnh tranh về giá khi Uber và Grap vào thị trường, số lượng xe tăng vọt, các hãng taxi truyền thống liên tục kêu lỗ, sau đó xảy ra tình trạng mâu thuẫn kiện cáo, trong khi cơ quan chức năng cũng chưa biết xử lý thế nào. Do đó, trong vấn đề này, cơ quan quản lý cần phải tạo ra một sân chơi bình đẳng, phải có tiêu chuẩn, quy tắc, và các hoạt động giám sát để tránh lặp lại “vết xe đổ” của vận tải đường bộ.

Còn theo GS.TS Trần Thọ Đạt, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, thành viên Tổ tư vấn của Thủ tướng, đối với lĩnh vực hàng không, cạnh tranh phải là kinh doanh có điều kiện, và một trong những điều kiện quan trọng của ngành này là đặt sinh mạng hành khách lên hàng đầu. Bên cạnh đó, phải có quy định hạn chế phá giá.

Ông Đạt cho rằng Nhà nước cần đưa ra những quy định xem năng lực, điều kiện của các hãng hàng không và các dự báo thông tin thị trường để có quy hoạch phát triển phù hợp, tránh tình trạng phát triển nóng dẫn đến hệ lụy cạnh tranh không công bằng, như trong lĩnh vực vận tải đường bộ xảy ra trong thời gian vừa qua.