CPTPP có hiệu lực: Thu ngân sách sẽ giảm?

Nông sản và hàng loạt mặt hàng đón tin vui từ CPTPP

Theo Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), các thành viên CPTPP đã thống nhất sẽ giữ nguyên các cam kết về mở cửa thị trường hàng hóa của Hiệp định TPP trong khuôn khổ Hiệp định CPTPP.

Theo đó, các thành viên CPTPP đều cam kết xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với gần như toàn bộ Biểu thuế quan nhập khẩu của nước mình. Các cam kết mở cửa thị trường được thể hiện chi tiết theo từng dòng thuế trong Biểu thuế nhập khẩu của mỗi nước CPTPP.

Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên. Đồ họa: Alex Toàn.

Phần lớn các nước CPTPP áp dụng một mức thuế nhập khẩu chung cho tất cả các đối tác. Trong khi đó, một số nước khác áp dụng Biểu thuế nhập khẩu riêng cho từng nước CPTPP khác nhau (Canada, Chile, Nhật Bản và Mexico). Tuy nhiên, một số nước trong nhóm này như Chile và Canada chỉ áp dụng mức thuế nhập khẩu riêng với một số ít dòng thuế, còn lại thì áp dụng chung đối với phần lớn Biểu thuế.

Về cơ bản, các cam kết về xóa bỏ và cắt giảm thuế quan nhập khẩu trong CPTPP được chia làm ba nhóm chính bao gồm nhóm xóa bỏ thuế nhập khẩu ngay, nhóm xóa bỏ thuế nhập khẩu theo lộ trình, nhóm áp dụng hạn ngạch thuế quan.

Các nước CPTPP cam kết xóa bỏ hoàn toàn từ 97% đến 100% số dòng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa có xuất xứ từ Việt Nam, tùy theo cam kết của từng nước. Gần như toàn bộ hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam vào các nước CPTPP khác sẽ được xóa bỏ thuế nhập khẩu hoàn toàn ngay khi Hiệp định có hiệu lực hoặc theo lộ trình.

Giày dép

Đối với mặt hàng giày dép, 78% kim ngạch xuất khẩu giày dép của Việt Nam sang Canada sẽ được hưởng thuế suất 0% ngay sau khi CPTPP có hiệu lực hoặc được hưởng mức cắt giảm 75% so với mức thuế suất hiện tại.

Riêng giày da lần đầu tiên được Nhật Bản cam kết trong hiệp định thương mại tự do sẽ được giảm dần đều và xóa bỏ thuế nhập khẩu vào năm thứ 16 kể từ khi Hiệp định có hiệu lực. Thuế nhập khẩu giầy dép vào Mexico và Peru cũng được giảm dần đều và xóa bỏ vào năm thứ 16 kể từ khi CPTPP có hiệu lực.

Các mặt hàng thủy sản xuát khẩu sang Canada và Nhật Bản được hưởng thuế suất 0% ngay khi CPTPP có hiệu lực.

Thủy sản

Nhiều mặt hàng thủy sản trước chưa được cam kết xóa bỏ thuế quan trong hiệp định Việt Nam – Nhật Bản và ASEAN – Nhật Bản được hưởng thuế 0% khi xuất khẩu sang Nhật Bản, trong đó một số loài cá tuyết, surimi, tôm, cua sẽ được hưởng mức thuế này khi có CPTPP ... Cá tra, cá basa là mặt hàng thủy sản duy nhất xuất khẩu lớn sang Mexico sẽ được hưởng thuế 0% vào năm thứ 3 kể từ khi Hiệp định có hiệu lực.

Gạo

Với việc được hưởng thuế suất 0% ngay khi Hiệp định có hiệu lực, gạo được tiếp cận và tăng trưởng tại thị trường Canada. Mexico cũng là thị trường mới, xuất khẩu khoảng 70.000 tấn/năm và sẽ được hưởng thuế 0% vào năm thứ 11 kể từ khi Hiệp định có hiệu lực.

Riêng gạo xuất khẩu sang Nhật Bản vẫn chịu sự điều chỉnh bởi hạn ngạch thuế quan theo cam kết của Nhật Bản trong WTO. Tuy nhiên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam và Bộ Nông nghiệp Nhật Bản đã kí Thỏa thuận Hợp tác Phát triển Chuỗi Giá trị Gạo nhằm cải thiện khả năng gạo Việt Nam trúng thầu hạn ngạch thuế quan WTO của Nhật.

Cà phê, chè, hạt tiêu, hạt điều

Các mặt hàng này sẽ được hưởng mức thuế suất 0% ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Riêng Mexico xóa bỏ thuế cà phê hạt robusta vào năm thứ 16 kể từ khi Hiệp định có hiệu lực, cà phê hạt arabica và cà phê chế biến giảm mức thuế suất 50% so với mức thuế hiện hành vào năm thứ 5 và năm thứ 10 kể từ khi Hiệp định có hiệu lực.

Đồ gỗ

Xuất khẩu đồ gỗ nội ngoại thất sang các nước Canada, Peru sẽ được hưởng mức thuế suất 0% ngay khi Hiệp định có hiệu lực.

Mặc dù vậy, ông Nguyễn Tôn Quyền, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho rằng với Hiệp định CPTPP, cơ hội dành cho ngành gỗ nhiều hơn là thách thức. Trước khi hiệp định CPTPP có hiệu lực, số lượng đơn đặt hàng đối với ngành gỗ đến từ các nước trong khối CPTPP như Canada, Nhật Bản, New Zealand, Australia, Peru…tăng lên rất mạnh.

Chẳng hạn như, xuất khẩu gỗ sang Canada trước đây rất ít, chưa đến 100 triệu USD/năm, nhưng cách đây hơn nửa năm, các doanh nghiệp ngành gỗ đã kí hợp đồng xuất khẩu sang Canada giá trị khoảng 200-300 triệu USD trong năm 2019.

Cơ hội lớn nhưng thách thức cũng không nhỏ

Đại diện Vụ Chính sách thương mại đa biên cho rằng có 4 thách thức mà Việt Nam phải đối mặt khi tham gia CPTPP.

Đầu tiên, đó là thách thức về kinh tế. Xét theo mặt hàng, có những chủng loại nông sản mà một số nước CPTPP có thế mạnh như thịt heo, thịt gà là những mặt hàng Việt Nam đã sản xuất được nhưng sức cạnh tranh còn yếu. Tuy nhiên, do Mỹ đã rút khỏi Hiệp định nên sức ép cạnh tranh giảm đi đáng kể. Hơn nữa, với hai mặt hàng này, Việt Nam đã bảo lưu được lộ trình thực hiện tương đối dài.

"Đây là lộ trình dài hơn nhiều so với cam kết mở cửa thị trường của Việt Nam trong ASEAN vốn cũng rất cạnh tranh trong việc sản xuất một số loại thịt" Đại diện Vụ Chính sách thương mại đa biên nhận định.

Các sản phẩm công nghiệp là thế mạnh một số nước thành CPTPP có thế mạnh cũng có thể gây khó khăn cho sản xuất của Việt Nam, ví dụ như giấy, thép, ô tô.

Tuy nhiên, Vụ Chính sách thương mại đa biên nhận định nhận định rằng sức ép cạnh tranh sẽ không lớn vì hiện tại và trong tương lai 10 - 15 năm nữa sản phẩm của Việt Nam vẫn chủ yếu hướng đến phân khúc thị trường trung bình trong khi sản phẩm của các nước CPTPP thường hướng đến phân khúc thị trường cao cấp.

Thứ hai, để thực thi cam kết trong CPTPP, Việt Nam sẽ phải sửa đổi một số quy định pháp luật về thương mại, hải quan, sở hữu trí tuệ, lao động, công đoàn...

Thứ ba là thách thức về xã hội. Theo đó, cạnh tranh tăng lên khi tham gia CPTPP có thể làm cho một số doanh nghiệp, trước hết là các doanh nghiệp vẫn dựa vào sự bao cấp của Nhà nước, doanh nghiệp có công nghệ sản xuất và kinh doanh lạc hậu lâm vào tình trạng khó khăn. Điều này kéo theo đó là khả năng thất nghiệp trong một bộ phận lao động sẽ xảy ra.

Cuối cùng là thách thức về thu ngân sách. Việc cắt giảm thuế nhập khẩu theo cam kết sẽ làm giảm thu ngân sách, tuy nhiên sẽ không tác động đột ngột do trong CPTPP có đến 7/10 nước đã có FTA với Việt Nam, chỉ còn 3 nước là Canada, Mexico và Peru là chưa có FTA với Việt Nam nhưng thương mại hiện còn khiêm tốn.

Xem thêm CPTPP có hiệu lực với Việt Nam từ hôm nay CPTPP có hiệu lực với Việt Nam từ hôm nay