Các công ty chứng khoán như SSI, VnDirect sẽ lãi đột biến quý I?

Thời gian gần đây, thị trường chứng khoán trên đà tăng điểm, trong đó nhóm cổ phiếu chứng khoán cũng giao dịch tích cực. Điểm nhấn là phiên giao dịch ngày 10/4 vừa qua khi nhóm này tăng mạnh hơn hẳn mức tăng chung của thị trường.

Theo Công ty chứng khoán Rồng Việt, hiện tại đang có khá nhiều thông tin hỗ trợ cho nhóm ngành này như GTGD bình quân toàn thị trường tăng mạnh so với cùng kỳ (khoảng 24%) kéo theo dư nợ cho vay margin – một nguồn thu nhập đáng kể của các CTCK cũng sẽ tăng mạnh. Dư nợ margin trên thị trường đang ở mức đỉnh kể từ năm 2013.

Ngoài ra, một thông tin đáng chú ý đó là theo quy định của Luật Kế toán và Nghị định 174/2016/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Kế toán, có hiệu lực từ đầu năm 2017, bắt đầu từ quý I/2017, các công ty chứng khoán (CTCK) sẽ hạch toán theo giá thị trường đối với một số tài sản xác định được giá thị trường như quy định tại Thông tư 210/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn kế toán áp dụng đối với CTCK.

Theo Thông tư 210/2014/TT-BTC, các khoản chênh lệch tăng/giảm về đánh giá lại các tài sản tài chính FVTPL tại cuối kỳ kế toán sẽ được phản ánh vào lợi nhuận tài chính chưa thực hiện. Như vậy, dù chưa bán chứng khoán nhưng các CTCK có thể sẽ được ghi nhận khiến cho kết quả KQKD Q1/2017 được kỳ vọng sẽ có đột biến.

Trong phiên vừa qua, khá nhiều tin đồn về lợi nhuận đột biến ở các công ty top đầu đã xuất hiện. Đây là lý do chính tạo sóng cho nhóm cổ phiếu này. Mặc dù vậy, Chứng khoán Rồng Việt cho rằng, việc ghi nhận lợi nhuận này chưa thực sự rõ ràng.

Thứ nhất,, hiện tại chưa có quy định, hướng dẫn cụ thể về “giá trị hợp lý” của tài sản tài chính ở các CTCK (fair value). Chẳng hạn như danh mục chứng khoán chưa niêm yết, việc xác định giá trị hợp lý vẫn đang gặp khó khăn.

Mặc dù theo Luật Kế toán số 88/2015/QH13 có quy định "Việc đánh giá lại tài sản và nợ phải trả theo giá trị hợp lý phải bảo đảm có căn cứ xác thực. Trường hợp không có cơ sở để xác định được giá trị một cách đáng tin cậy thì tài sản và nợ phải trả được ghi nhận theo giá gốc”, nhưng “căn cứ xác thực” ở đây vẫn là một thắc mắc của nhiều công ty. Đó là chưa kể đến việc định giá thực tế sẽ được đánh giá như thế nào, khả năng các CTCK có thể bán được danh mục này hay không cũng là một vấn đề chưa được giải quyết rõ ràng.

Thứ hai, đó là vấn đề về tính thuế thu nhập doanh nghiệp. Việc kết chuyển tăng/giảm đánh giá lại tài sản để xác định lợi nhuận chưa thực hiện của CTCK đưa ra câu hỏi các khoản doanh thu/chi phí này có phải tính thuế thu nhập doanh nghiệp hay không. Đây là vấn đề mới phát sinh nên pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành không có quy định nào cho tính vào chi phí được trừ (khi đánh giá giảm các khoản đầu tư) hoặc thu nhập (khi đánh giá tăng các khoản đầu tư) khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

Bộ Tài chính sẽ nghiên cứu và có quy định khi sửa đổi, bổ sung các văn bản về thuế thu nhập doanh nghiệp. Vấn đề này cũng được lưu tâm nhưng không hẳn là một vướng mắc lớn với việc thực hiện chuẩn mực kế toán mới của các CTCK.

VDSC kết luận, việc đánh giá lại tài sản vẫn còn nhiều vướng mắc cần phải chỉnh sửa, bổ sung thêm trước khi thực hiện. Theo VDSC, bản thân các CTCK cũng đang khá bối rối trong việc có hay không đánh giá lại “kho tự doanh” của mình trong khi thời hạn công bố BCTC Q1/2017 cũng cận kề (20/04/2017).

Không loại trừ một số doanh nghiệp có thể “thử nghiệm” chuẩn mực kế toán mới trong quý này. Việc giá cổ phiếu hiện tại tăng trước khi thông tin rõ ràng có thể là hành động “mua tin đồn, bán tin thật”. Không phủ nhận KQKD Q1/2017 của nhiều công ty sẽ tốt hơn hẳn cùng kỳ nhưng để đạt đến mức “đột biến” thì chúng tôi cho rằng cần thêm thời gian để đánh giá chính xác và toàn diện hơn.

Trong báo cáo mới đây, Công ty chứng khoán HSC cũng đưa ra nhận định rằng, các công ty chứng khoán như SSI và VnDirect sẽ công bố kết quả kinh doanh quý 1 khả quan nhờ lãi không thường xuyên từ việc đánh giá lại ít nhất một phần danh mục đầu tư theo giá thị trường theo quy định mới.

Ngoài ra, giá trị giao dịch bình quân ngày trong quý 1 cộng với thị phần tăng cũng sẽ đóng góp vào kết quả quý 1 của 2 công ty chứng khoán trên. Còn tại chứng khoán HSC, do đã đánh giá lại danh mục đầu tư theo giá thị trường vào năm ngoái nên kết quả kinh doanh quý 1 năm nay sẽ chỉ phán ánh việc giá trị giao dịch và thị phần tăng.